Kartondan katedral tamamdır

Japon Mimar Shigeru Ban’ın Yeni Zelanda'da Christchurch kentinde Şubat 2011 depreminde yıkılan katedralin yerine “kartondan” yaptığı, 700 kişilik yeni

katedral 13 Ağustos’ta hizmete açıldı.
Bu sütunu izleyenler, süreci anlatan “kartondan bina” öyküsünü hatırlayacaktır.
Shigeru Ban, kendine özgü mimari üslubu ve kullandığı selüloz kökenli malzemelerle tanınıyor. Bu, özel yapım ve ağırlık kaldırmaya uygun mukavva, arzuedilen uzunlukta, arzu edilen çapta kesilebiliyor. Mimar, 1995 Kobe depreminde yıkılan Nagata-Ku Kilisesi'nin yerine yaptığı "karton kilise"de 58 boru kullandı. Her biri 5 metre yüksekliğinde, 33 cm çapında borular üretildi. Kiliseyi 160 gönüllü 5 haftada kurdu. Çatısı teflon kaplı bir başka malzemeyle örtüldü. Gayet aydınlık ve ferah bir bina oldu. Kilise, 10 yıl süreyle, Kobe'nin deprem sonrası yeniden inşasının sembolü haline
geldi. İmar bitip, yeni Kobe doğunca söküldü. Tayvan'a taşındı. 2005'te orada yeniden kuruldu.

Christchurch’deki yeni “karton” katedral de 25 metreye yükselecekti. Çapı 60 cm 96 mukavva borudan oluşacaktı. Ama şöyle oldu: Uzunlukları 17-22 metre arasında değişen 64 boru üretildi. Binanın temeli için 8 adet nakliyat konteyneri kullanıldı. Çatı için poliüretan. Caddeye bakan yüzü vitrayla süslendi. YouTube veya Google’daki görsellerde, ortaya gayet orijinal ve sempatik bir yapı çıktığını göreceksiniz.

Resmi açılış öncesinde aşırı yağmurda bazı borular su sızdırdı ama yenileri takıldı. Mimar Bey, binanın 50 yıl dayanacağını söylüyor. Bina kartondandı ama fiyatı hiç de az buz olmadı: 4 milyon dolar. Her ne kadarbu parayı halk, gönüllü kuruluşlar, birazını hükümet ödediyse de yine de inşaat sessiz sedasız geçmedi. Üstelik Mimar Bey bu işi para almadan yaptığı halde...
Shigeru Ban’ın mukavva eserleri arasında Hannover Expo 2000'deki Japonya Pavyonu ve Fransa'nın güneyinde Gardon nehri üzerine yaptığı köprü de var. Köprü, mukavva borularıyla şaka gibiydi, ama mühendislik kurallarına uygundu. Uzunluğu 22 metreydi ve aynı anda 20 kişi taşıyabiliyordu.

Shigeru Ban’ın tekniği ve teknolojisi başka yaratıcılara da ilham kaynağı oluyor. ABD’de Tina Hovsepian adlı mimar, Los Angeles’te sokaklarda yatıp kalkan evsizler için kartondan barınak tasarladı. Tina Hanım, bu yenilikçi uygulamasına Cardborigami adını verdi. “Cardboard” ingilizcede karton, mukavva demek. “Origami” Japon güzel sanatlarında kağıttan bir tasarım. İkisini evlendirmiş Tina. Evsizlere geçici ev olacak 1.80 metrelik mukavva sığınak neme, yağmura, güneşe karşı “içeriyi” koruduğu gibi, “sokağa açılan” kapısı bile var. Yangına dayanıklı materyalden
yapılma. Katlanabiliyor. Taşıması kolay. Sığınağın sahibi kadar mobil. Tina Hanım, tanesini 20 dolara mal ettiği mukavva sığınakların üretiminde evsizlerin çalışmasını da sağladı. Bunun için Annenberg Vakfı’nın desteğini aldı.
Yaratıcılık tek başına yeterli değil. Evet, o olmadan yenilikçi fikir doğmuyor, ama doğsa bile yaşaması için maddi destek elzem.