Kariyerinizi mahvedecek davranışlar-1

Şansızlık be kardeşim

Adam at yarışlarına gitmiş. Hangi ata oynayayım diye karar vermek için atların yanına inmiş. Hikaye bu ya, bakmış bir at ona kuyruk sallıyor. Atın yanına yanaşmış. At, gizemli bir sesle “Bana oyna, bana oyna. Ben birinci olacağım” demiş. Adam da “Vardır bunda bir hikmet” deyip, tüm parasını bu at üstüne oynamış. Yarış başlamış. Bizim konuşan at arkalarda sakin sakin koşuyor. Adam “Yaman bu at doğrusu.. Taktiğe bak, sonunda depara kalkacak” diye düşünmüş. Düşünmüş ama, düşündüğü gibi olmamış. At tüm yarış boyunca öylece en arkalarda koşmuş. Tüm atlar bitiş  ipini göğüslemişken, bizimki aheste aheste gelmiş, türbinlere başını kaldırmış. Tüm parasını kaybetmiş adama bakıp “ Şansızlık be kardeşim” demiş.

İki tip insan

İnsanları sınıflara ayırmanın çok çeşitli kriterleri vardır. Birisi de psikolojideki kontrolun odağı (Locus of control) kriteridir. Buna göre insanlar ikiye ayrılır. İçsel kontrol odağına bağlı olanlar (Internal locus of control) ve dışsal kontrol odağına bağlı olanlar (Dışsal locus of control.) Dışsal kontrol odağına bağlı olan kişiler, fıkradaki at gibidir. Her şeyi dış odaklara bağlarlar. Halbuki içsel kontrol odağına bağlı kişilerse, yaşamlarının kontrolünü ellerinde tutarlar.

Aynaya bakınız

General Electric’in efsanevi CEO’su Jack Welch, içsel kontrol odağı düşüncesi ile kariyeriniz konusunda aynaya bakmanızı tavsiye ediyor. Kariyerinizi mahvedebilecek (10 Behaviors That Could Kill Your Career) 10 davranışı sıralıyor. Bu yazımda bu 10 davranışın beş tanesine değineceğim ve yorumlarımı ekleyeceğim.
1- Değişime direnmek: Çevrenize şöyle bir bakınız. Yeni bir fikir ortaya atıldığında “Çok iyi fikir” diye başlayıp, “Ama..” diye bu yeni fikri öldüren insanlardan çok var mı? Sizce böyle insanlar dışardan nasıl bir görüntü veriyor?  Düşünün bakalım siz de böyle birisi misiniz? Tabi ki, her yeni gördüğü fikre düşünmeden balıklama atlayan biri olmamalısınız. Ama değişime direnirseniz, sizi değiştirirler.
2- Çözüm yerine problem bulmak: Odanıza hep bir problemle gelen bir çalışanınızı düşününüz. Her baktığı yerde bir kusur bulan “kaynana kılıklı” birisini. (“Müfettiş kılıklı” diyeceğim ama artık teftiş kurulları da değişti, gelişti; artık müfettiş sorunu bulup, çözümle gelebiliyor.) Çalışanınız dedim ama bu bir arkadaş da olabilir. Çözüm üretmeden, sürekli problem bulup çıkaran bir arkadaş. Böyle birisini çevrenizde ister misiniz? Peki siz istemezseniz de, başkası ister mi? O zaman, kariyerinizin selameti için, bulduğunuz her problem için bir de çözüm bulmadan yöneticinizin yanına gitmeyin. Her toplantıda hep şikayet eden, negatif elektrik yüklü bir muhalefet partisi sözcüsü görüntüsü veren birisi olmayın.
3- Mevcut işin yerine hep ufuktaki kariyer hamlesine odaklanmak: Kişilere kariyerine ilişkin hep ileriye dönük planlar 
yapması öğütlenir. İyi bir kaptan gibi, gözü hep ufukta olmalıdır. Ancak mevcut işinden de gözünü ayırmamalıdır. Bir sonraki durağa gitmek, bu duraktaki performansına bağlıdır. Kaptan metaforunda düşünürsek, evet kaptanın gözü ufukta olmalıdır. Ama bulunduğu limandan çıkarken de gereken özeni göstermelidir ki, ufuktaki  limana varabilsin.
4- Sadece kendisini önemsemek: Şöyle birisini düşünün: Her fırsatta kendine bir pay çıkarır. Bu dünyada en önemli kişinin kendisi olduğuna inanır ve herkesin inanmasını ister. Her sözünün bir hikmet olduğunu sanır ve dinleyicilerini bu hikmete inananlardan seçer. Konuşmaya başlayınca aklınıza gelen tek şarkı MFÖ’nün “Sen neymişsin be Abi” dir. Sağduyusu olan bir kuruluşta böyle birisinin kariyerinde ilerlemesine fırsat verirler mi?(Siyaset hariç (!))
5- Mizahtan yoksun, katı birisi olmak: İş dünyası zaten yeterince sıkıntılı ve bazen de sıkıcıdır. Çevremizde böyle bir ortama biraz neşe, biraz insanlık katacak kişileri ararız. Namık Kemal’in ünlü “Vatan yahut Silistre” oyunundaki  “Abdullah Çavuş” karakteri gibi  kişileri; her durumda “Kıyamet mi kopar?” diyebilecek mizah anlayışı olan kişileri. İnsanı robottan ayıran, işte bu insani yanı, esnek yanıdır. Bu kişi bazen yöneticiniz, bazen bir meslektaşınız, bazen de bir çalışanınızdır. 

Sonuç

Haftaya bu konuya devam edeceğim. Ama siz bu hafta aynaya iyice bakınız. Yukarıdaki beş davranıştan hangisi sizin kariyer gelişmenizin önünde duruyor?