Kârdan çok EVA’ya bakın

Geçtiğimiz hafta şirketinizi veya yatırım yapmayı düşündüğünüz herhangi bir şirketi değerlendirmek için geleneksel ölçütlerden daha ileri seviyede iki analizden bahsetmiştim. Bunlar EVA (economic value added) ve SSGR (self sustainable growth rate) idi. Bugün EVA üzerinde sohbete devam edeceğiz.

EVA nedir?

EVA, yani ekonomik katma değer, bir şirketin kullanılan sermayesine (capital employed) karşılık oluşturduğu kâr ile o sermayenin maliyeti arasındaki farktır. Buradaki kâr rakamı, finansman giderleri hariç tutulmuş, vergi sonrası operasyonel kârdır. EVA genel anlamda kârlılığın arka planını görmemizi sağlar.

Evet kârlıyız ama bu kâr, sermaye maliyetlerini de karşılayan, katma değer yaratan bir kâr mıdır, bunu görmemizi sağlar. Şirketiniz net satışlara göre %15 kâr elde etmiş olabilir, ancak esas önemli olan şirkete koyulmuş olan paraya yani özsermaye ve banka kredilerinin toplamı ve onun maliyetine göre ne kazanılmış olduğudur. Yani siz finansman giderleri hariç %15 vergi sonrası kâr elde etmiş olabilirsiniz, ancak ekonomik değer yaratmıyor olabilirsiniz.

Sermayenin de bir maliyeti vardır

 Kullanılan sermaye içinde öz sermayenin payı da dikkate alınmalıdır. Birçok şirket tepe yöneticisi, işletme sermayesini finanse etmek için kredilere yönelir. Ancak o kanal tıkandığında veya maliyeti arttığında, hemen hissedarlardan sermaye artırımı yapması talep edilir. Bu paranın maliyetsiz olarak şirkete gireceği düşünülür. Bankalar bir sürü teminat ile ve belirli faiz oranları ile kredi verirken, hissedar hiçbir teminat olmadan parasını koyar. Aslında bu riskli durumda hissedar koyduğu sermaye üzerinden çok daha ciddi bir getiri elde etmelidir.

EVA nasıl hesaplanır?

EVA= Faiz hariç Vergi sonrası kâr− (WACC × Kullanılan sermaye) şeklinde hesaplanır. Faiz hariç vergi sonrası kâr; faaliyet kârı x (1* efektif vergi oranı) olarak hesaplanır. Burada WACC ağırlıklı ortalama sermaye maliyetidir. WACC farklı şekillerde hesaplanabilmektedir. Kullanılan sermaye ise; toplam varlıklar- kısa vadeli yükümlülükler şeklinde hesaplanır. Bu hesaplamaların detaylarını mali müşaviriniz, ya da CFO’nuz daha net açıklayacaktır.

EVA bize neyi anlatıyor?

EVA, yönetim kurulları ve yatırımcılar tarafından kârlılık ve verimlilik ölçütü olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Performans değerlendirmesine, yatırım analizine yardımcı olur ve kurumsal stratejiyi yönlendirebilir. Şirketler EVA'yı yönetici primleri veya sermaye bütçeleme kararları için bir ölçüt olarak kullanabilir.

Pozitif bir EVA, şirketin sadece kâr etmekle kalmayıp, aynı zamanda yatırılan sermayenin maliyetini de aşarak değer yarattığını belirtir. Bu sağlıklı bir finansal performansın işaretidir. Negatif bir EVA ise şirketin sermaye maliyetlerini karşılayacak kadar kazanç elde etmediği anlamına gelir ki bu da yatırımcılar ve paydaşlar için endişe kaynağı olabilir.Diğer bir ifadeyle EVA, şirket aldığı riske değecek parayı kazanıyor mu sorusuna cevap verir.

EVA’nızı nasıl artırırsınız?

Operasyonel verimliliğinizi artırmanız, atıl veya az verimli aktiflerden kurtulmanız, inovatif ürün veya hizmetler geliştirmeniz, yeni pazarlara girmeniz, üretim ve işletme maliyetlerini azaltmanız, tedarik zinciri yönetimini iyileştirmeniz, operasyonel süreçleri dijitalize etmeniz, yüksek faizli borçları yeniden yapılandırmanız veya daha düşük maliyetli finansman seçeneklerine geçmeniz, yatırım geri dönüşü uzun projelerden kaçınmanız, ArGe'ye yatırım yapmanız, ortak girişimler veya stratejik işbirlikleri yoluyla yeni pazarlara erişim sağlamanız EVA’yı artırır. EVA’sı düşük veya negatif olan bir şirketseniz, kara veya ciroya bakmadan, bu durumu düzeltmek için adımlar atmanızı öneriyorum. Uzun vadede şirket değerinizi EVA belirler.