Karbonun yeşilini mavisini aldık ve sattık
Karbon yaşamın, uygarlığın, endüstri gelişiminin yapı taşıdır. Karbon kahvemizde, parmağımızda, atmosferimizde, sözün özü her yerdedir.
Evrende en çok bulunan dördüncü element karbonun üç farklı kristal yapısı vardır. Eğer karbon yapıda serbest dağılımda ise "Kömür", atomlar altıgen kristal yapıdaysa "Grafit", atomlar kübik kristal yapıda dizilmişse "Elmas" olur. Elmas işlenince pırlanta olur. Çoğu kayalarda bulunan ve çeşitli bileşiklerin yapısında yer alan karbonun gezegenimizde bir döngüsü olup, karbon atmosferde karbondioksit olarak bulunur. Karbon döngüsü dünyamızın sıcaklığını adeta bir termostat gibi sabit tutar. Kaya, toprak, deniz ve atmosfer arasında karbonun yavaş döngüsünde geçiş yapması 100-200 milyon yıl sürerken, her yıl ortalama olarak 10-100 milyon ton karbon hareket etmektedir. Yavaş döngü karbonu atmosfere volkanlar yoluyla geri döndürür. Atmosferdeki karbondioksit yağmurla su döngüsüne girer, kayaları çözer kalsiyum, magnesyum, sodyum, potasyum iyonları nehirlerle denizlere taşınır, tabanda mineraller oluşur ve karbon inorganik tuzlarda (Mavi Karbon) depolanır. Atmosferdeki karbondioksit, güneş enerjisiyle fotosentez sonucu bitki ve fitoplanktonlarda yaşayan organik karbon (Yeşil Karbon) olarak hızlı depolanır. Hızlı karbon döngüsü ömür boyu sürerken, her yıl 1000-100000 milyon ton karbon canlılarda ve biyosferde hareket eder. Yaşayan karbon milyonlarca yılda dönüşür. Kömür, petrol, doğal gaz olur. Bu kaynakların yakılmasında çıkan karbondioksit, volkan patlamasıyla bir yılda yayılan karbondioksit miktarının 100-300 kat fazlasıdır. Yakan insanoğlu karbon döngüsüne kötü müdahale ederek iklimini değiştirmektedir.
Yeni bir piyasa oluştu: Karbon Piyasası
İklim değişimine dirençli gezegenimiz için uğraş verilirken yeni bir piyasa oluştu: Karbon Piyasası. Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği (SÜT-D) olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) desteğinde İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) tescilli yeşil yerleşkesinde 9 Nisan 2019’da yaptığımız VI. İstanbul Karbon Zirvesi'nde karbon piyasasına odaklanarak, yeşil ekonomi yolunda ülkemizin iklim değişimiyle mücadelesi için paydaşlarımızla bir araya geldik. ÇŞB Çevre Yönetimi Genel Müdür Yardımcısı Sebahattin Dökmeci, Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi (EPİAŞ) Genel Müdürü Ahmet Türkoğlu, Borsa İstanbul (BİST) Genel Müdür Yardımcısı Dr. Korkmaz Enes Ergun, BİST Sürdürülebilirlik Endeksi uzmanları ve katılımcılarının büyük ilgiyle izlediği "Yeşil Ekonomi: İklim Finansmanı ve Karbon Piyasası" oturumu başkanı Escarus Türkiye Sınai Kalkınma Bankası (TSKB) Sürdürülebilirlik Danışmanlığı Genel Müdürü Dr. Kubilay Kavak, iklim finansmanı ve karbon piyasaları konularının farklı ölçeklerde ve çok boyutlu olarak ele alınması gerektiğini söyleyerek farklı finansal araçların varlığını belirtti. İş Bankası Çevresel ve Sosyal Risk Yönetimi Uzmanı Ünay Karpuz, çeşitli sürdürülebilirlik ve yeşil finansman uygulamaları ve enerji dönüşümü yaklaşımlarını anlatarak, temalı kredilerin çeşitlendirilmesinin dönüştürücü işlevine vurgu yaptı. TSKB Mühendislik ve Teknik Danışmanlık Müdürü Kadir Sancar konuşmasına TSKB ilkleriyle başlayarak, iklim bağlantılı riskleri ve iklim değişimi kökenli afetler konusuna dikkat çekti.
Çevresel ve Sosyal Risk Değerlendirme yaklaşımının proje finansmanı öncesinde kritik bir aşama olduğunu, Paris Anlaşması hedeflerine ulaşabilmek için yenilikçi finansman çözümleri gereğini açıkladı. Uluslararası Emisyon Ticareti Birliği (IETA) Uluslararası Politika Direktörü Stefano De Clara, karbon piyasalarını anlatarak, Emisyon Ticaret Sistemi (ETS), karbon vergisi uygulamaları ve hibrid uygulamalarının henüz dünya nüfusunun sekizde birini kapsadığını belirterek, yeni emisyon azaltım mekanizmalarının sunduğu potansiyel ve işbirliği fırsatlarına değindi. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Direktör Yardımcısı, İklim Finansmanı ve Karbon Piyasaları Başkanı Jan-Willem van de Ven, enerji verimliliği çalışmalarının zamanla kapsamının genişleyerek yeşil ekonomi yaklaşımına evrildiğini anlatarak, Türkiye’de 11 milyar Euro'luk 283 projenin finanse edildiğini açıkladı. Zirvede kamu "Türkiye’nin İklim Değişimi ile Mücadelesi", iş dünyası ise "Karbon Yönetimi ve Endüstri" oturumunda delegelere ulaştı. Zirve web sitesinden sonuç raporu ve sunum e-kitabına ulaşılabilir. Hepimize düşük karbon ayak izli günler dilerim.