Kâr dağıtımında hangi tutarlar esas alınacak?
Değerli okurlar, bu konuda çok sayıda soru gelince üzerinde durmak iktiza etti. Konuyu daha açık ifade etmek gerekirse, “Kâr dağıtırken enflasyon düzeltmesine tabi tutmadan önceki mi yoksa sonraki tutarların mı dikkate alınacağı; zarar varken düzeltme sonrası kâra dönmüşse veya kâr varken düzeltme sonrası zarara dönmüşse ne olacağı” sıkça soruluyor.
7491 sayılı Kanunun Mecliste görüşülmesi sırasında enflasyon düzeltmesi konusunda erteleme lobisi yükselmişti, ancak karşılık bulmadı. 27 Aralık’ta Meclisçe kabul edilip, süratle Cumhurbaşkanlığınca da onaylanarak 28 Aralık’ta Resmî Gazetede yayınlanan kanunla, en azından 2023 yıl sonu bilançolarının enflasyon düzeltmesine tabi tutulacağı kesinleşti. 30 Aralık Resmî Gazetesinde de daha önce taslak hali kamuoyu ile paylaşılan 555 sayılı VUK Genel Tebliği yayınlandı.
Bu konuda hem bu tebliğde hem de geçen (2003-2004 )uygulama sırasında yapılan açıklamalara bakarak ( 17 seri nolu VUK Sirküleri) bu soruları başlıklar halinde yanıtlamaya çalıştım. Kâr dağıtımında, Türk Ticaret Kanunu dışında, halka açık şirketler ve finans kuruluşları açısından, SPK ve BDDK düzenlemelerinin de dikkate alınması gerekir ki yazımızda ihmal edilmiştir. Aslında işin bir de VUK bilançosuna göre kâr, uluslararası muhasebe standartlarına göre kâr kısmı da var. Görüleceği üzere, konu aslında gazete yazısı sınırlarını aşar karmaşıklıkta. Bu nedenle de kalem oynatmak ta kolay değil.
Kâr dağıtımına ilişkin tebliğdeki ifade
30 Aralık 2023 Resmi Gazetesinde yayınlanan 555 seri nolu VUK Genel Tebliğinin 55.maddesi 3 nolu paragrafında: “…düzeltme öncesi geçmiş yıl ve/veya carî dönem ticari kârının, 1/1/2024 tarihinden sonra kâr dağıtımına konu edilmesi durumunda, dağıtılan tutar gelir ve kurumlar vergisine tabi tutulmayacak, elde edenlerin hukuki statüsüne göre kâr payı stopajına tabi tutulacak ve kâr paylarının vergilendirilmesine ilişkin hükümler doğrultusunda vergilendirilecektir.” açıklamasına yer verilmiştir.
Bu açıklamadan çıkan sonuçlar: -2022 ve önceki dönem kârları düzeltme öncesi haliyle 2024’te dağıtılabilecektir. -2023 yılı kârı da düzeltme öncesi haliyle dağıtılabilecektir. -Bu tutarlar normal kâr payı vergilemesine tabi tutulacaktır. Aşağıda iki başlık halinde yaptığımız açıklamalar 17 seri nolu sirkülerin 18.maddesindeki açıklamalarının cari döneme uyarlanması suretiyle oluşturulmuştur.
1.2023 öncesi ve 2023 cari döneminin düzeltme öncesi kârları
2023 yılı hesap dönemine ait düzeltme öncesi geçmiş yıl ve/veya carî dönem ticari kârının bulunması ve bu tutardan 01/01/2024 tarihinden sonra kâr dağıtımı yapılmış olması halinde, kâr dağıtımı adı altında gerçekleştirilen bu neviden ödemeler, işletmeden çekilen değer olarak addedilmeyecek ancak, elde edenler açısından vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Buradaki açıklamaların geçmiş dönemde veya cari dönemde düzeltme öncesi kârın oluştuğu, ancak, düzeltme sonrası zarara döndüğü veya kârın azaldığı durumlar için de geçerli olduğunu düşünüyoruz.
2.Zarar düzeltme sonrası kâra dönmüşse
2023 döneminden önceki dönemlerde veya 2023 döneminde zarar var fakat düzeltme sonrası kâra döndü ise ne olacak? 2023 yılı hesap dönemine ait düzeltme öncesi geçmiş yıl ve/veya carî dönem ticari zararının bulunması ve düzeltme sonrasında geçmiş yıl kârı oluşması halinde, söz konusu geçmiş yıl kârı (ilgili işletme hesaplarında kaldığı müddetçe)vergiye tabi tutulmayacak, herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde bu işlemlerin yapıldığı dönemlerin kazancı ile ilişkilendirilmeksizin bu dönemde vergiye tabi olacaktır.
Düzeltme sonucu bulunan geçmiş yıl kârının kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilmesi mümkün olup, bu işlem kâr dağıtımı sayılmayacaktır. Buradaki açıklamadan geçmiş yılda zarar var, düzeltme sonrası kâr oluştu ise düzeltme sonrası oluşan (işletmeden çekiş sayılıp kurumlar vergisine tabi tutulmadan ) kârın dağıtılamayacağını düşünüyoruz.