Kapitalizmin geleceği ve Trump Lagarde düellosu
Dünya ekonomisinde toparlanma belirtileri görülürken kapitalizmin geleceği konusundaki tartışma da yeni boyutlar kazanıyor. Tartışmanın bir tarafında, özel sektörün önünü açarak ve zengini daha zengin ederek Amerika’yı yücelteceğini ve kapitalizmi krizlerden kurtaracağını iddia eden Başkan Donald Trump yer alıyor.
Trump’ın Amerika’yı ve dünyayı büyük bir çıkmaza sürükleyeceğini ileri sürerek onun karşısına çıkmak isteyecek pek çok önemli isim var ama IMF Başkanı Christine Lagarde, başında bulunduğu kurumun ortaya koyduğu yeni tavır nedeniyle bir adım öne çıktı ve Trump’ın rakibi olmaya hak kazandı benim gözümde. Şöyle bir sahne geliyor gözümün önüne. Bir tarafta kadınları, ellenecek seks objeleri olarak gören ABD Başkanı Donald Trump, diğer tarafta hiç de ellenmeye müsait bir kadın gibi görünmeyen IMF Başkanı Christine Lagarde. Kılıçlar çekilmiş, yüzler gerilmiş, düelloya hazırlar.
Trump borsaları azdırdı
Önce, başkan seçilir seçilmez borsaların sevgilisi haline gelen Trump’ı ele alalım. Washington’un ve kurulu düzenin yabancısı olan Donald Trump’ın başkanlık seçimini kazanması halinde borsaların dibe vuracağı inancı hayli yaygındı. Ancak beklenen olmadı, tersine hızlı bir yükselişe geçti ABD borsaları. Bu yükseliş halen de sürüyor ve her gün yeni rekorlar kırılıyor. Dahası var: dünya borsaları da ABD borsalarına ayak uydurdu ve yükselişe geçti.
Borsalardaki bu yükselişin hangi ortamda gerçekleştiğine baktığımızda ilginç bir tablo çıkıyor karşımıza. Özel sektörün önündeki tüm engelleri kaldıracağını, şirketlerin vergi yükünü düşüreceğini, büyük altyapı yatırımı hamlesiyle ekonomiyi canlandıracağını iddia eden bir başkan var karşımızda ama şu ana kadar bu iddiaların hepsi lafta kalmış. Borsalar ise buna aldırmadan yükselmeye devam ediyor. Trump’ın bugüne dek attığı riskli adımlar, bozduğu uluslararası anlaşmalar ve güvenilir bir yönetim kadrosu kuramamış olması da borsalardaki yükselişi durdurmuyor.
Borsaların aşırı yükselmiş olduğunu iddia eden uzmanlara da aldırmıyor borsalar ve yükseliş sürüyor. Dünya ekonomisindeki toparlanmanın da bunda payı var kuşkusuz ama bu yükselişin gerisindeki belirleyici olgu, şirket karlarının artmakta olması. Özellikle tekelci kapitalizmin günümüzdeki dijital temsilcileri haline gelen ve kısaca “FAANG” diye anılan büyük teknoloji şirketlerinin muazzam karları borsaları yükseltiyor. Trump şimdi şirketlerin vergi oranlarını düşürerek bu sürece yeniden gaz vermeye çalışıyor. Uzun lafın kısası, zengini daha zengin edecek olan çarkın dönmeye devam etmesi Trump dalgasının sürmesini sağlıyor. Bu dalganın üstünde sörf yapan borsalar, tüm fırtına sinyallerine kulaklarını tıkayarak yükselmeye devam ediyor.
IMF neyi savunuyor?
Tartışmanın diğer yanında ise küresel kapitalizmin bugünkü işleyiş biçiminin sürdürülebilir olmadığını savunanlar yer alıyor. IMF’nin geçen hafta açıkladığı son veriler dünya ekonomisindeki olumlu gelişmeleri yansıtıyor ama IMF tarafından hazırlanan yeni raporlarda ve Christine Lagarde’ın yaptığı açıklamalarda, bu olumlu gelişmelerin kalıcı olmasını sağlamak için farklı yaklaşımlara gerek olduğunu vurgulanıyor.
IMF neyi savunuyor? Tartışmanın diğer yanında ise küresel kapitalizmin bugünkü işleyiş biçiminin sürdürülebilir olmadığını savunanlar yer alıyor. IMF’nin geçen hafta açıkladığı son veriler dünya ekonomisindeki olumlu gelişmeleri yansıtıyor ama IMF tarafından hazırlanan yeni raporlarda ve Christine Lagarde’ın yaptığı açıklamalarda, bu olumlu gelişmelerin kalıcı olmasını sağlamak için farklı yaklaşımlara gerek olduğunu vurgulanıyor.
IMF’nin eşitsizlikteki sıçramaya karşı önerdiği önlemler arasında herkese bir vatandaşlık geliri bağlanması ve devletin eğitimde fırsat eşitliğini artırmak için yeni düzenlemelere gitmesi önerileri de var.
IMF’nin bugün bu noktaya gelmiş olması önemli. Benzer önerilerin Dünya Ekonomik Forumu’nun söylemine ve raporlarına yansımaya başladığı da bir gerçek. Aklı başında olan herkes kapitalizmin, ancak sistemi daha kucaklayıcı bir yapıya ve daha adil bir işleyişe kavuşturacak reformlarla ayakta kalabileceğini görüyor.