Kapasite kullanımındaki düşüş sürpriz değil!

"Oran açıklandıktan sonra bu değerlendirmeyi yapmak kolay" diyebilirsiniz, haklısınız. Bizimki biraz oynanan maçı yorumlamaya benziyor. Oran açıklanmış, tablo ortaya çıkmış, şimdi diyoruz ki "bu durum sürpriz değil".

Türkiye İstatistik Kurumu dün temmuz ayının kapasite kullanımıyla ilgili oranı açıkladıktan ve önceki aya göre 0.4 puanlık bir gerileme olduğu anlaşıldıktan sonra ortaya bir soru atıldı. Acaba bu bir eğilim miydi, geçmişte de benzer tablolar yaşanmış mıydı? Bu soruyu ortaya atan, yıllardır ekonomiyle haşır neşir olan biri değildi, bir akademisyen değildi; TRT'deki programlarımızda asistanlık görevini yürüten üniversiteyi yeni bitirmiş arkadaşımız İrem Doğruöz'dü. Böyle bir olasılıktan söz etmiş olması, İrem'e konuyu araştırma görevini de otomatik olarak yükledi, kısa bir süre sonra son on yılın verileri önümdeydi. Ve kapasite kullanım oranının, bu on yılın dokuzunda temmuz ayında hazirana göre gerilediği dikkati çekiyordu. Yalnızca 2002 yılında temmuzdaki oran haziran oranının üstüne çıkmıştı. Yani genel eğilim değişmemiş, kapasite kullanım oranı, bu yıl temmuzda da haziranın altında kalmıştı. Üstelik bu yılki, en düşük gerileme oranlarından birine işaret ediyordu. En yüksek gerileme oranı 2.3 puanla geçen yıl yaşanmıştı. Geçen yılın temmuzundaki 2.3 puanlık düşüş, krizin iyiden iyiye hissedilmekte olduğunu gösteriyordu, sonraki aylarda gerileme zaten daha da hızlanmıştı.

Temmuzdaki kapasite kullanım oranı yüzde 72.3 oldu ve hazirana göre 0.4 puan geriledi. Temmuz ayındaki oran, 2001 yılının temmuzundan sonraki en düşük orana işaret ediyor. Ancak, halen küresel krizin etkisi altında bulunduğumuz ortada. Bu yılki kapasite kullanım oranı son sekiz yılın en düşük düzeyinde bulunmakla birlikte, hazirana göre gerilemede 2003'ten sonraki en düşük fark da bu yıl gerçekleşti.

Ağustosta da gerileyebilir

Peki 2000-2008 yıllarını kapsayan dokuz yılın ağustos-temmuz kıyaslaması nasıl bir tablo sergiliyor? Temmuzda hazirana göre gerileyen kapasite kullanım oranının, ağustosta da temmuza göre azaldığı dikkati çekiyor. Son dokuz yılın yalnızca birinde, 2001 yılında bir artış var, diğer sekiz yıldaki ağustos aylarının kapasite kullanımları, temmuzun altında.

Bu yıl daha farklı bir tablo ortaya çıkması beklenebilir mi? Belki; belki çünkü bu yıl genel eğilim kapasite kullanımının artışı yönünde. Bu yüzden de ağustos ayında geride kalan yıllardan farklı olarak az da olsa bir artış ortaya çıkması sürpriz olmaz. Ancak, gerilemeye de hazırlıklı olmak ve buna şaşırmamak gerek.

Ağustos ayındaki kapasite kullanımı temmuza göre artsa da, azalsa da fark çok büyük olmayacaktır.