Kapasite, 2011 ve 2012’yi yakalamaya çalışıyor!

İmalat sanayi kapasite kullanım oranı 2011 ve 2012 yıllarının ilk dört ayında adeta paralel bir eğri çizdi. Öyle ki, 2011 ve 2012’nin oranları arasında ocak, şubat ve mart aylarında yalnızca 0.1’er puan fark vardı. Nisanda ise 0.2 puanlık bir fark oluştu. Kapasite kullanımında ilk dört ayın ortalaması 2011 yılında yüzde 73.93, 2012 yılında ise yüzde 73.85 oldu. Zaten bu iki oran da söz konusu iki yılda nasıl bir paralellik olduğunu gösteriyor.

Kapasite kullanım oranı, bu yıl önceki iki yılın gerisinde kalmış durumda ve adeta söz konusu yılları yakalamaya, o yıllara ulaşmaya çalışıyor. Bu yılın ilk dört ayının ortalamasındaki kapasite kullanım oranı yüzde 72.73 düzeyinde. Yani geçen yılın yaklaşık 1 puan altında bulunuluyor.

Kapasite kullanım oranının son üç yılda aslında aynı doğrultuda geliştiğini görmekteyiz. Her ne kadar bu yıl, önceki iki yılın altında seyrediyor olsa da, yön aynı. Kapasite kullanım oranı şubatta ocak ayına göre geriliyor, daha sonra artmaya başlıyor, martta ılımlı, nisanda ise daha belirgin bir artış ortaya çıkıyor.

Ancak, bu yılki kapasite kullanım oranı 2011 ve 2012’nin altında kalmışsa da, ocaktan şubata geçişteki gerileme çok daha düşük; bu fark çok belirgin. Kapasite kullanım oranı 2011 ve 2012 yıllarında ocak-nisan döneminde adeta tam bir çanak eğrisi çizmişti. Öyle ki, 2012’de ocak ve nisan aylarının kapasite kullanım oranı yüzde 74.7 olarak gerçekleşmiş; yani inilmiş ve çıkılmıştı. 2011’deki durum da bundan çok farklı değildi. Ocak ayında yüzde 74.6 olan oran nisan ayında yüzde 74.9’a çıkmıştı.

Bu yıl ise kapasite kullanım oranı ocakta yüzde 72.4 düzeyinde bulunuyordu. Oran, şubatta çok az gerileyerek yüzde 72.2’ye indikten sonra martta yüzde 72.7’ye ve nisanda yüzde 73.6’ya yükseldi.

Yüzde 75’i pek aşamıyoruz

İmalat sanayindeki kapasite kullanımında yüzde 75 civarında salınıyoruz; bu oranın pek altına inmiyoruz, ama fazla da üstüne çıkamıyoruz. 2007’den 2012 sonuna kadar olan altı yılın ortalamasında imalat sanayindeki kapasite kullanım oranı yüzde 74.05 düzeyinde gerçekleşti. Bu dönemde en yüksek kapasite kullanımı yüzde 80.2 ile 2007 yılında, en düşük oran ise yüzde 65.2 ile 2009 yılında oluştu. 2009’un, küresel kriz gibi özel bir durumu olduğunu unutmamak gerek.

Söz konusu altı yıllık dönemde en düşük kapasite kullanım oranı yüzde 58.7 ile 2009 yılının mart ayında ortaya çıktı. En yüksek orana ise yüzde 82 ile 2007 yılının temmuz ayında ulaşıldı.

Üretimi neler kısıtlıyor?

Kapasite kullanımını, dolayısıyla üretimi kısıtlayan etkenlerin neler olduğuna ilişkin anket ocak, nisan, temmuz ve ekim aylarında olmak üzere yılda dört kez yapılıyor ve bu anketlerin ortaya koyduğu oranlar fazla da bir değişiklik göstermiyor. Bu yılın ocak ve nisan aylarındaki anketlerin sonucun baktığımızda da zaten fazla bir değişiklik olmadığını görüyoruz.

Bu kısa bilgiden sonra gelelim sanayicilerin üretimi kısıtlayan etkenlerle ilgili görüşlerine… Öncelikle vurgulanması gereken, imalat sanayi işyerlerinin neredeyse yarısına yakınının üretimi kısıtlayan bir etken olmadığı görüşünü dile getirmeleri. Nisan anketine göre, sanayicilerin yüzde 45.5’i üretimlerini kısıtlayan bir etken olmadığını söylüyor.

Üretimi kısıtlayan etkenlerin başında ise yüzde 21.7’lik oranla talep yetersizliği geliyor. İşgücü yetersizliği, hammadde-ekipman yetersizliği ve mali olanaksızlıkların her biri yüzde 9-10 arasında pay alıyor. Diğer etkenlerin payı ise yüzde 5 dolayında bulunuyor.

İlk dört aydan işaret çıkmadı!

İmalat sanayindeki ilk dört ayın kapasite kullanım oranından yola çıkarak sanayi üretimi, sanayi üretimini dikkate alarak da büyüme konusunda bir tahmin yapmak mümkün olabilir mi? Bunun pek mümkün olacağı söylenemez. Çünkü kapasite kullanımıyla sanayi üretimi arasında bir bağlantı kurulamıyor. Dolayısıyla kapasite kullanımıyla büyüme arasında da bir bağ oluşmuyor.

Örnek mi? 2010 yılının ortalamasında kapasite kullanım oranı yüzde 72.6 oldu, söz konusu yıl büyüme hızı 9.2 olarak gerçekleşti. 2011’de kapasite kullanım oranı yüzde 75.4 oldu, büyüme de yüzde 8.8 düzeyindeydi. 2012’ye geldik, kapasite kullanım oranı yüzde 74.2 ile önceki iki yıldan çok farklı değildi, hatta 2010’dan daha yüksekti, ama büyüme yüzde 2.2’de kaldı.

Dolayısıyla bu yılın ilk dört ayındaki yüzde 72.7’lik kapasite kullanım oranı, ne sanayi üretimi için, ne de büyüme için bir ipucu niteliğinde…