Kanundışı grev yapan tazminatsız atılır, sendikasına da işveren zararını
Malum bu aralar uçak yolcuları bin perişan. Aralarında benim de olduğum yüzbinlerce yolcu uçak yolculuğu sefaletinin nasıl olabileceğini yaşayarak görüyor. Önceki gün, kendimi Yunanistan semalarında it dalaşı yapan pilot gibi hissettim. Uçuşlar peşpeşe iptal ediliyor, edilmeyen rötarlı kalkıyor, kalkışını yapanlar inişte bavulunu bulamıyor. Şanslı olanlar ise bavulunu 2-3 saat bekledikten sonra alabiliyor. Şansız olanlar ise hiç bulamıyor.
İnternet sitelerindeki yorumlara baktım, son derece sığ, son derece kısır ve son derece yüzeysel sloganik "vurdumduymaz" kelime yığınları var. Yorumlarda en fazla bunun işçinin demokratik hakkı olduğu belirtiliyor. Diğer bir kısım yorum ise "iş buldunuz çalışın kardeşim, sırada iş arayan milyonlarca işçi var" türünden.
Açıkçası, pilotluk yapan komşularım var, sürekli uçuyorum ve kabin personelinin de durumlarını görüyorum. Almış oldukları ücretler, hatta daha fazlası son kuruşuna kadar haklarıdır. Hatta kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunan müesseselerde istihdam edilen baş pilot, yardımcı pilot, uçuş mühendisi ve hosteslere ödenen ücretlerin çok büyük bir kısmı uçuş tazminatı adı altında ödenip vergiden istisna edilmesi dahi son derece doğrudur.
Burada olayı tek taraflı görmek çok yanlış, uçuş personelinin çok zor ve meşakkatli bir işleri var ama vatandaşında derdini görmek lazım. Peki, bu ülkede yolcunun hiç mi hakkı yok? Cenazesi olan, hastası olan, sınava gidecek olan, düğüne-derneğe giden yolcuların ne suçu var. Vatandaşın cenazesinin yollarda bekletilmesi, hastaların sağlıklarından mahrum bırakılması, sınavını kaçırması ne derece doğru? Yolcu mağdur edilmesin diye "Başladığı yolculuğu yurt içindeki varış mahallerinde bitirmemiş deniz, hava ve kara ulaştırma araçlarında grev ve lokavt yapılamaz" hükmü getirilmiş. Ama bunu anlayacak aydın işçimiz yok.
Modern ve çağdaş ülke olmanın gereği bu mudur? Müşteri memnuniyeti, sıfır hata, en kaliteli hizmet sunumu isterken bulduğumuz şeyden acayip koktum. Acaba "grevler ülkesi Yunanistan'ın" halinden hiç mi ders çıkarmıyoruz, yunan ekonomisinin süper halini görüp, onlara mı özeniyoruz ne? Dahası hak ararken biraz abartmıyor muyuz? Kendi hakkımızı ararken başkalarının haklarına tecavüz ettiğimizi göremeyecek kadar kör mü olduk?
****
Grev nasıl yapılır?
Mevcut yasal düzenlemelere göre "İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla aralarında anlaşarak veyahut bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarına grev" deniliyor. Grev yapabilmek için öncelikle uzlaşmazlık olması tutanağı düzenlenmesi ve taraf işçi sendikasının grev kararı alması gerekiyor. Burada ne alınmış bir grev kararı var, ne de uzlaşmazlık tutanağı.
Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan, mevcut uygulamada da yaşadığımız greve kanun dışı grev deniliyor. Siyasi amaçlı grev, genel grev ve dayanışma grevi kanun dışı grevdir. İşyeri işgali, işi yavaşlatma, verimi düşürme ve diğer direnişler hakkında kanun dışı grevin müeyyideleri uygulanır.
***
Grev yasakları
Toplumsal hayatın ciddi şekilde etkilenmemesi için bazı işlerde grev ve lokavt yasağı vardır.
Aşağıdaki:
1. Can ve mal kurtarma işlerinde,
2. Cenaze ve tekfin işlerinde,
3. Su, elektrik, havagazı, termik santrallarını besleyen linyit üretimi, tabii gaz ve petrol sondajı, üretimi, tasfiyesi, dağıtımı, üretimi nafta veya tabii gazdan başlayan petrokimya işlerinde,
4. Banka ve noterlik hizmetlerinde,
5. Kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye, sehiriçi deniz, kara ve demiryolu ve diğer raylı toplu yolcu ulaştırma hizmetlerinde, grev ve lokavt yapılamaz.
Yine, Aşağıdaki işyerlerinde grev ve lokavt yapılamaz:
1. İlaç imal eden işyerleri hariç olmak üzere, aşı ve serum imal eden müesseselerle, hastane, klinik, sanatoryum prevantoryum, dispanser ve eczane gibi sağlıkla ilgili işyerlerinde,
2. Eğitim ve öğretim kurumlarında, çocuk bakım yerlerinde ve huzurevlerinde,
3. Mezarlıklarda,
4. Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı'nca doğrudan işletilen işyerlerinde.
Bu kanundışı grev ve iş yavaşlatma da, hava taşımacılığı işkolunun grev yasağı olan işler kapsamına alınmasından çıkıyor. Olan da vatandaşa oluyor.
****
Kanundışı grevin sonuçları
Kanun dışı grev yapılması halinde, işveren, böyle bir grevin yapılması kararına katılan, böyle bir grevin yapılmasını teşvik eden, böyle bir greve katılan veya böyle bir greve katılmaya veyahut devama teşvik eden işçilerin hizmet akitlerini, feshin ihbarına lüzum olmadan ve herhangi bir tazminat ödemeye mecbur bulunmaksızın feshedebilir.
Kanun dışı bir grev yapılması halinde, bu grev veya bu grevin yönetimi ve yürütümü yüzünden işverenin uğradığı zararlar, greve karar veren işçi sendikası veya kanun dışı grev herhangi bir işçi kuruluşunca kararlaştırılmaksızın yapılmışsa, bu greve katılan işçiler tarafından karşılanır.
Hak aramak işçinin en doğal hakkıdır. Ancak bir başkasının hakkının başladığı yerde onun haklarına da uymak gerekiyor. Yazının başlığında da yazdığımız üzere," Kanundışı grev yapan tazminatsız atılır, sendikasına da grev zararını ödemek kalır."