Kamuda tasarruf tedbirleri paketi ne getirecek?
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek tarafından 13 Mayıs Pazartesi günü kamuda tasarrufa ilişkin bir dizi tedbir paketi açıklandı. Yürütülen ekonomik istikrar programının gerçekleştirilmesi bakımından dört ana başlık şöyle ifade edildi: Fiyat istikrarı, mali disiplin, sürdürülebilir cari açık ve dijital dönüşüm başta yapısal dönüşüm. Temel hedefin programın güçlendirilmesi, kamuda harcamaların kontrollü yapılması, tasarrufun artırılması, yatırımların öncelikli alanlara yönlendirilmesi ve yapısal reformların hızlandırılması gibi temel amaçlar yine Sayın Bakan Şimşek tarafından ifade edildi.
Bu yazımızda, açıklanan tasarruf tedbirleri paketini; önce zamanlaması, sonra da öne çıkan unsurların neler olduğu ve kamuda nasıl bir tasarruf sağlamaya katkıda bulunacağı yönüyle değerlendirmeye çalışacağız. Kamuda, zaman zaman özellikle de enflasyonun yükseldiği, işlerin biraz kötüleştiği dönemlerde tasarruf tedbir paketleri hep açıklanır, bir süre bu tedbir paketi sıkı bir şekilde uygulanır, daha sonra yavaş yavaş tedbirler gevşer ve nihayetinde unutulup gider, kurumlar gene bildiğini okumaya devam eder. Bunun istisnası olan dönemler şüphesiz olmuştur. Zaten o dönemlerde de sonuç alınmıştır. Tedbir paketinin sıkı bir şekilde uygulanabilmesinin temel şartı; önünde, genel veya yerel seçim gibi bir belirsizlik ortamın olmamasıdır. Bu anlamda en azından bu programın gerçekleşeceği süre kadar böyle bir durumun olmaması programın uygulanabilmesi bakımından güçlü birinci temel şartın var olması anlamına geliyor. Esasen, birçok programın gerçekleşmemesinin nedeni de siyasi istikrarın sık sık erken seçimlerle kesildiği dönemlere denk geliyor olmasından kaynaklanmıştır. Bu paketin açıklanması öncelikle zamanlama açısından bize göre samimi görünmektedir. Böyle bir paket bazılarının söylediği gibi yılbaşında yani mahalli idare seçimlerinden önce açıklanmış olsaydı, daha başlangıçta güçlü bir olumsuzlukla devreye girmiş olacaktı ve belki de samimiyeti baştan kaybolacaktı.
Öne çıkan tedbirler
Bu pakette öne çıkan ve bize göre ekonomik etkisi en yüksek olacak iki tedbiri söz konusu. Bunlar; mal ve hizmet alımı ödeneklerinde %10 kesinti ve yatırım ödeneklerinde %15 kesinti. Bu kalemlerden ne kadarlık bir tasarruf öngörüldüğü Sayın Bakan tarafından açıklanmamış olmakla beraber, bütçe kalemlerine baktığımızda yatırımlarda 60-100 milyar TL arası bir tasarruf sağlanabilir. Bu tutarın tam kestirilememesinin nedeni doğal olarak deprem nedeniyle yapılacak yatırımların ve özel izne tabi bazı yatırımların kapsam dışında bırakılıyor olmasıdır. Mal ve hizmet alımları kaleminden de 50- 60 milyar civarında bir tasarruf sağlanabileceğini bütçe kalemlerine bakarak ifade edebiliriz.
Bu paketin psikolojik etkisi daha önemli olan diğer tedbir başlıkları; kamuda yabancı araç kullanımının sınırlanması, yeni bina alımı ve kiralamasına deprem dışında izin verilmemesi, kamuda yeni istihdamın emekli olacak personel sayısını aşaması, posta işlemlerinin elektronik yollarla yapılması, etkinliği verimliliği kaybolmuş olan kurumların birleştirilerek tasarruf sağlanması gibi başlıklar olarak belirtebiliriz. Kamuda daralmaya ilk örnek olarak da mevcut haliyle önemli ölçüde fonksiyonları daraltılmış defterdarlıklar ile vergi dairesi başkanlıklarının birleştirilmesi olumlu örnek olarak değerlendirilebilir.
İzleme ve takip
Tedbir paketinin uygulandığını kamuoyunca izlenebilmesi bize göre işinin önemli tarafı. Bakan Şimşek, kurumlar tarafından veri girişi yapılarak ve raporlamalarla tedbirlerin izleneceğini söyledi. Bunun sadece kamu tarafından izlenmesi yeterli olmayacaktır. Gelenek olduğu üzere nasıl ki bütçe sonuçları açıklanıyor, tasarruf tedbirleri ile alınan mesafe ve tedbir kapsamına girmekle beraber özel izinle yapılan harcamaların da kamuoyuyla paylaşılması hem paketin samimiyeti, hem de programa kamuoyu desteğinin devam etmesi bakımından değerli olacaktır.