Kamu ihalelerinde konkordato ve hukuki sonuçları
Ruhi ARSLAN - KILIÇ HUKUK OFİSİ
1-Konkordato nedir?
Konkordato, Türk Dil Kurumu sözlüğünde “batık durumunda alacaklıların, alacaklarını belli bir plana göre almaları için aralarında yaptıkları sözleşme” şeklinde tanımlanmıştır.
Bilindiği üzere, 28/2/2018 tarihinde kabul edilen 7101 sayılı İcra ve İflâs Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile “İflas Erteleme” uygulaması kaldırılmış, yerine konkordato uygulaması getirilmiştir.
Yapılan değişiklikle İcra İflas Kanunu’nun 285’inci maddesi; “Borçlarını, vadesi geldiği hâlde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlu, vade verilmek veya tenzilat yapılmak suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflâstan kurtulmak için konkordato talep edebilir. İflâs talebinde bulunabilecek her alacaklı, gerekçeli bir dilekçeyle, borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir. Yetkili ve görevli mahkeme; iflâsa tabi olan borçlu için 154’üncü maddenin birinci veya ikinci fıkralarında yazılı yerdeki, iflâsa tabi olmayan borçlu için yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesidir” şeklinde olmuştur. Buna göre konkordato, sermaye şirketi olsun olmasın bütün borçlular için geçerli hale gelmiştir. Konkordato iflas ertelemenin aksine sermaye şirketi olmayan (kolektif, komandit şirketler gibi) şirketler ve şahıslar için de uygulanabilmektedir.
Konkordato bir iflas değildir, aksine iflasın önüne geçebilecek stratejik bir hamle, mevcut piyasa koşullarında ödeme güçlüğü çeken borçlu şirketler için mali durumlarını düzeltmeleri için borçlarına karşı kalkan oluşturan bir uygulamadır.
2. Konkordato ilan eden şirket ihalelere katılabilir mi?
4734 sayılı Kanunun “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10’uncu maddesinde; “Aşağıda belirtilen durumlardaki istekliler ihale dışı bırakılır:
a) İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato ilân eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olan…Bu madde kapsamında istenen belgelerden hangilerinin taahhütname olarak sunulabileceği Kurum tarafından belirlenir. Gerçeğe aykırı hususlar içeren taahhütname sunulması veya ihale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik eden belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde bu durumda olanlar ihale dışı bırakılarak geçici teminatları gelir kaydedilir” hükmü, yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen maddeye göre; iflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato ilân eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre, benzer bir durumda olan kişilerin ihalelere katılmaları halinde tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılacağı, öte yandan sözleşme imzalanmadan önce taahhüt edilen durumlara ilişkin belgelerin idareye verilmesi gerektiği ve bu belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde ise bu durumda olanların ihale dışı bırakılarak geçici teminatlarının gelir kaydedileceği hüküm altına alındığı görülmektedir.
Ayrıca, İcra İflas Kanunu’nun 286’ncı ve izleyen maddelerinde; konkordato talep eden borçlular için mahkemece komiser atanacağı ve alacaklılar kurulu oluşturulabileceği, işlemlerin komiser nezaretinde yürütüleceği düzenlenmiştir. Açıklanan hususlar ışığında, komiserin mahkeme tarafından atanacağı, komiserin görevlerini mahkeme adına yerine getireceği göz önünde bulundurulduğunda; bir şirkete komiser atanmasının o şirketi 4734 sayılı Kanun’un “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10’uncu maddesinde sayılan ihale dışı bırakılma sebepleri arasında yer alan “işleri mahkeme tarafından yürütülen” ve “alacaklılara karşı borçlarından dolayı mahkeme idaresi altında bulunan” istekli durumuna getireceği değerlendirilmelidir.
Belirtilen nedenlerle, konkordato ilan eden şirketlerin ihalelere katılmalarının mümkün olmadığı, bunu bildikleri halde katılmaları durumunda ihale dışı bırakılacakları ve bu halde taahhüt edilen durumlara ilişkin belgelerin sözleşme imzalanmadan önce idareye verilmemesi sonucu da doğacağından ayrıca geçici teminatın gelir kaydedileceği, anlaşılmaktadır.
3. Sözleşme imzalayan şirket, konkordato ilan ederse, ne tür işlem yapılır?
Kamu ihale sözleşmelerini düzenleyen 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nda konkordato ile ilgili bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak konkordatonun iflas olmaması, aksine iflasın önüne geçebilecek stratejik bir hamle, mevcut piyasa koşullarında ödeme güçlüğü çeken borçlu şirketler için mali durumlarını düzeltmeleri için borçlarına karşı kalkan oluşturan bir uygulama olması, mahkemece işlerin yürütülmesi için komiser atanması, ayrıca ihtiyaç halinde mahkemece alacaklılar kurulu oluşturulmasının da mümkün olduğu dikkate alınması gerekmektedir.
Öte yandan, Kamu İhale Kurumu'nun 23.05.2018 tarihli ve 2018/DK.D-104 sayılı “Pilot veya koordinatör ortağın iflası durumunun sözleşmeye etkisi konusunda” yayımlamış olduğu düzenleyici kurul kararında, pilot veya koordinatör ortağın iflası durumunda dahi diğer ortakların istemesi halinde sözleşmenin yenilenerek işin devam etmesine imkan tanındığı görülmektedir.
Açıklanan nedenlerle, sözleşme imzalamış ancak konkordato ilan etmek durumunda kalan şirketin, sözleşmenin koşullarını yerine getirmesi kaydıyla sözleşmenin devam etmesinde bir engel bulunmadığı, ancak sözleşmeyi yürütemeyeceği yönünde irade beyanında bulunulması halinde, 4735 sayılı Kanun’un iflas ile ilgili hükümleri ve Kamu İhale Kurumu’nun 23.05.2018 tarihli ve 2018/DK.D-104 sayılı Kararı'nın kıyasen uygulanabileceği değerlendirilmektedir.