Kambiyo rejiminde iki önemli değişiklik
Mal ve hizmet ticaretinin yapıldığı reel piyasayı yakından ilgilendiren iki önemli konuda esnekliğe gidildi. Son düzenlemenin birincisi; dövizle ödeme yasağı, ikincisi ise, ihracat bedellerinin yurda getirilmesindeki esneklik.
Dövizle ödeme yasağı esnetildi
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından, 28/2/2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Türk Parasını Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No.2008- 32/34) de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2024-32/69) ile altı yıldır uygulanmakta olan dövizle ödeme yasağında aşağıdaki değişikliğe gidildi.
Yapılan değişiklikle aşağıdaki konularda dövizle işlem yapma istisnası tanınmıştır. Söz konusu sözleşmelere ilişkin aşağıda belirtilen haller dışında kalan ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur. Bu istisnalar dışında dövizle işlem yapma yasağı aynen devam etmektedir.
a) 19/4/2022 tarihi öncesinde dolaşıma girmiş bulunan döviz cinsinden kıymetli evraklar kapsamındaki ödeme yükümlülükleri.
b) 19/4/2022 tarihinden önce düzenlenmiş faturalar kapsamındaki ödeme yükümlülükleri.
c) Borsa İstanbul A.Ş. Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasasında döviz cinsinden gerçekleştirilen kıymetli maden ve kıymetli taş alım satım işlemleri ile bu işlemlerin takası kapsamındaki ödeme yükümlülükleri.
ç) Dış Ticaret Sermaye Şirketi ve Sektörel Dış Ticaret Şirketleri aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) veya Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDTŞ) üzerinden gerçekleştirilecek ihracalar ve
E-İhracat statüsüne sahip şirketler üzerinden aracılı ihracat sözleşmesine dayanarak gerçekleştirilecek ihracatlara yönelik menkul satış sözleşmeleri kapsamındaki ödeme yükümlülükleri.
d) Gümrük, transit ve gümrük antrepo rejimleri ile geçici depolama ve serbest bölge hükümlerinin uygulandığı malların teslimine ilişkin menkul satış sözleşmeleri kapsamındaki ödeme yükümlülükleri.
e) Serbest bölgede faaliyet gösteren firmalar ile dış ticaret işlemleri kapsamında yapılan menkul satış sözleşmesine konu malların teslimine ilişkin ödeme yükümlülükleri.
İhracat bedellerinin yurda getirilmesine getirilen esneklik
Bazı ülkelere yapılan ihracat işlemlerinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca yürütülen çalışmalar neticesinde, TCMB genelgesi sık sık güncellenerek, ihracat bedellerinin yurda getirilmesiyle ilgili ihracatçılar lehine bazı kolaylıklar getiriliyor. Son olarak, T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının 02.02.2024 tarih ve 2845126 sayılı yazısıyla, %100 istisna tanınan ülke sayısı 31’den 33’e çıkarıldı. %50 istisna tanınan ülke sayısı ise 8’den 9’a çıkarıldı. Buna göre;
- İhracat bedelinin yurda getirilmesinde %100 istisna tanınan ülkeler: 1- Afganistan 2- Angola 3- Belarus 4- Benin 5- Cibuti 6- Demokratik Kongo Cumhuriyeti 7- Etiyopya 8- Fildişi Sahili 9- Filistin 10- Gabon 11- Gana 12- Gine 13- Güney Sudan 14- İran 15- Kamerun 16- Kenya 17- Kırgızistan 18- Kongo Cumhuriyeti 19- Kuzey Kore 20- Küba 21- Liberya 22- Lübnan 23- Mali 24- Moldova 25- Nijerya 26- Senegal 27- Somali 28- Sudan 29- Suriye 30- Tacikistan 31- Tanzanya 32- Venezuela 33- Yemen
-İhracat bedelinin yurda getirilmesinde gümrük beyannamesinde yer alan tutarın %50’sinin tasarrufunun serbest bırakıldığı ülkeler: 1- Azerbaycan 2- Cezayir 3- Fas 4- Kazakistan 5- Libya 6- Özbekistan 7- Tunus 8- Türkmenistan 9- Ukrayna
İhracat bedellerinin yurda getirilmesi
Genel olarak; ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez. 180 gün azami süre olup bedellerin ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin yurda getirilmesi esastır. Peşin ihracatta ise süre 24 aydır. 18 Nisan 2022 tarihinden itibaren, terkin tutarını aşan ve yurda getirilmesi zorunlu olan ihracat bedellerinin, İBKB’ye veya DAB’a bağlanan tutarın en az %40'ı İBKB’yi veya DAB’ı düzenleyen bankaya satılması zorunlu. Oranın %25’ten %40’a çıkarılması ihracatçılar tarafından kur kaybından dolayı eleştirilmeye devam ediliyor.