Kalkınma Bakanlığı %7.8, MB %8.3 bekliyor; TÜFE tahmininde bile anlaşamı

Kalkınma Bakanlığı 2012-2014 dönemine ilişkin orta vadeli programı(OVP) 13 Ekim'de, genel ekonomik hedefler ve yatırımlar raporunu 17 Ekim'de, son olarak da 2012 yılı programını 30 Ekim'de yayımladı. Bu üç dokümanda da 2011'in yılsonu TÜFE artışının yüzde 7.8 olarak tahmin edildiği belirtildi. Söz konusu rapor ve programlarda aynı orana yer verilmesinde elbette şaşılacak bir yön yok. Hatta, tersi olsa, yani her dokümanda farklı oranlar yer alsa, ona şaşmak gerekirdi.

Ancak, Kalkınma Bakanlığı ile Merkez Bankası'nın da aynı oranda uzlaşması beklenirdi. İşte bu olmadı. Merkez Bankası, 26 Ekim'de yayımladığı enflasyon raporunda 2011 yılının TÜFE beklentisini yüzde 8.3 olarak açıkladı.

"Ha yüzde 7.8, ha yüzde 8.3, arada yalnızca 0.5 puan fark var, bu da önemli değil" diyebilir miyiz… Dememek durumundayız elbette. Ama şöyle de bir gerçek var. İki kuruluşun 2011 yılına ilişkin TÜFE hedefleri de aynı değildi ki… Bir yıl önce bugünlerde 2011 yılsonu TÜFE artışını Merkez Bankası yüzde 5.5 olarak öngörürken, Kalkınma Bakanlığı (o dönemdeki yapı itibariyle Devlet Planlama Teşkilatı) yüzde 5.3 düzeyinde bir artış hedefiyle yola çıkmıştı.

2011 yılı için Bakanlık ile Merkez Bankası'nın farklı oran tahmin etmiş olmalarında, bu tahminlerin farklı zamanda yapılmasının da etkisi var kuşkusuz. Kalkınma Bakanlığı'nın ilk açıkladığı doküman olan OVP'nin tarihi 13 Ekim. Merkez Bankası ise OVP'de yer alandan farklı enflasyon tahminini 26 Ekim'de açıkladı. Kalkınma Bakanlığı, OVP'den sonra açıkladığı belgelerde OVP'de yer alandan farklı bir TÜFE tahminine yer veremedi ve böylece Merkez Bankası'nın tahminiyle bir farklılık ortaya çıkmış oldu.

Ancak, iki kuruluşun TÜFE tahminlerinin farklı zamanda yapıldığı için farklı oranlarda olmasının altında yatan etkenleri bilmiyoruz. Bu konuda bir tahmin yürütmek gerekirse herhalde şu söylenebilir: "Merkez Bankası, tahmini daha sonra yaptığı için kur artışları ve vergi düzenlemelerinin enflasyona etkisini daha iyi ölçme olanağına sahip oldu, bu yüzden de söz konusu farklılık ortaya çıktı."

Neyse ki iki kuruluş 2012 için aynı oranda birleşti. Aslında bu birleşme, Kalkınma Bakanlığı'nın Merkez Bankası'nın enflasyon raporunda yer alan oranı benimsemesiyle gerçekleşti. Merkez Bankası'nın enflasyon raporunda yer alan yüzde 5.2'lik artış öngörüsü, Kalkınma Bakanlığı'nın rapor ve programına da aynen girdi.

Kalkınma Bakanlığı ve Merkez Bankası'nın 2011 sonuna ilişkin TÜFE tahminleri arasında bir fark varsa da, iki oranın gerçekleşmesi de mümkün. Ekim sonunda oluşan yıllık TÜFE artışı yüzde 7.7 düzeyinde. Merkez Bankası'nın yüzde 8.3 olan yılsonu tahmininin gerçekleşme olasılığının biraz daha ağır bastığını belirtmek gerek.

Dış ticarette beklenen, bir mucize!

Enflasyonda tahminlere çok yakın bir gerçekleşme olacağı ortada. Ama, orta vadeli programda da, genel ekonomik hedefler ve yatırımlar raporunda da ve 2012 programında da yer verilen 2011 yılına ilişkin dış ticaret hedeflerine ulaşmak tam anlamıyla bir mucize gerektiriyor.

İlk olarak orta vadeli program çerçevesinde açıklanan 2011 dış ticaret gerçekleşmesine ilişkin tahminleri, program açıklandığında belli olan ilk sekiz ayın ve dolayısıyla ağustos itibariyle son bir yılın verilerini dikkate alarak irdelemiş ve bu tahminlere ulaşma konusunda büyük bir sorun bulunduğunun altını çizmiştik. Şimdi artık eylül rakamları belli ve daha sağlıklı bir değerlendirme yapma olanağına sahibiz.

Açık azalacak, ama nasıl?

2011'in tümünde gerçekleşeceği beklenen ihracat ve ithalatla, ilk dokuz aydaki gerçekleşmenin farkını aldığımızda doğal olarak son üç ayda ne beklendiğini buluyoruz. İşte son üç ay için beklenen bu rakamlar, "bunlara nasıl ulaşılacak" sorusunu sormamıza yol açıyor. Özellikle de ithalatta…

Önce ihracata bakalım. İlk dokuz ayda ihracat yüzde 21.8 arttı. OVP kapsamındaki yıllık ihracat rakamına ulaşmak için son çeyrekte ihracat artışının yüzde 9.6'da kalması yetecek. İlk üç çeyrekte TL şimdiki düzeye göre çok daha değerli olduğu halde ihracatta yüzde 21.8 artış gerçekleşti. Peki, kurların daha yüksek seyrettiği son çeyrekte ihracat artışı nasıl olacak da yüzde 9.6'da kalacak?

Dedik ya asıl dikkat çekici hedef ithalatta. İthalat ilk üç çeyreğin toplamında geçen yıla göre yüzde 39.1 arttı. Yılın tümü için tahmin edilen rakamda kalabilmek içinse son çeyrekteki ithalatın geçen yıla göre yalnızca yüzde 0.5 artması gerekiyor.

İlk üç çeyrekte yüzde 39.1, son çeyrekte yüzde 0.5 artış… Bu oranlar için tutarlı demek mümkün mü…

İhracat ve ithalatta bu gerçekleşmeler olursa, yılın ilk üç çeyreği toplamında yüzde 68.1 artan dış ticaret açığı, son çeyrekte artmak bir yana yüzde 12.3 azalacak.

Adeta dengeleri bir şekilde kurabilmek için yazılmış rakamlar gibi geliyor mu size de bu tahminler…

Yıllık rakamlar

Eylül sonu itibariyle oluşan yıllık bazdaki rakamlar da zaten 2011 için ne kadar gerçekçi olmayan tahminler belirlendiğini gösteriyor.

2011 yılının ihracat tahmini 134.8 milyar dolar, eylül sonundaki yıllık rakam 131.7 milyar dolar.

Yıllık ithalat tahmini 236.9 milyar dolar, eylül sonunda oluşan rakam 236.7 milyar dolar.

Ticaret açığı mı, eylül sonunda yıllık tahmin aşılmış durumda. Tahmin 102.1, eylül sonundaki 105 milyar dolar. Elbette son çeyrekte açık azalır ve yıllık rakam da yönünü aşağı çevirir; ama bu ne kadar mümkün?

Bu arada, 2011 yılı için 71.7 milyar dolar olarak beklenen, ağustos sonu itibariyle yıllık bazda 75.1 milyar dolar düzeyinde bulunan cari açığın eylül gerçekleşmesini de yarın öğreneceğiz. Eylülde 10.8 milyar dolarla Cumhuriyet tarihinin en yüksek dış ticaret açığını vermiştik. Eylül ayının cari açığı da 6 milyar dolar civarında gelirse sürpriz olmaz. Bu durumda cari açık yıllık bazda eylül sonu itibariyle 77 milyar doları aşacak demektir.