Kalite, güvenlik, sosyal kısıtlamalar
İhracatçı dostumuzu çok tedirgin ve telaşlı görünce sormadan edemedim, “Ne oldu arkadaş, bu kadar telaşın sebebi nedir?” Zira elinde çok güzel ve uzun soluklu bir bağlantı vardı. İşe başlamış ve ilk sevkiyatlar sorunsuz bir şekilde yapılmıştı.
Siparişi veren Batılı firmanın üst düzey yetkilisi, temsilcisi ile birlikte denetime gelmiş. Ofiste yapılan sohbet ve belgeler üzerindeki denetimlerden sonra, üretim sahasına inilmiş ve işçilerin arasında dolaşarak, üretim koşulları denetlenmeye başlamış. Müşterinin yöneticisi, genç bir kadın işçinin önünde durarak temsilcisine “Sor bakalım bu işçi kaç yaşında” demiş. Aldıkları cevap hem o yöneticiyi ve hem de bizim ihracatçı dostumuzu çok şaşırtmış. Zira işçi 16 yaşında olduğunu belirtmiş. Arkadaşımız o anda tam bir dehşet içerisinde kalmış çünkü bu müşteri ile yapılan anlaşmanın şartlarından birisi de “Çocuk işçi çalıştırmamak” imiş. Bu cevabı duyan müşteri, anlaşmanın önemli bir şartının çiğnendiğini ve bunun da iptal nedeni olduğunu söyleyerek, denetime devam etmeden işletmeden ayrılmış. Yaptıkları araştırmada o genç işçinin, kendisine çok benzeyen ve kendisinden üç yaş büyük olan kuzeninin nüfus kâğıdını kullanarak işe girdiği bulunmuş. İşçi gitmiş amma velakin iş de ondan önce gitmiş. Batılı birçok büyük şirket, yaptıkları tedarikçi sözleşmelerinde buna benzer sosyal kısıtlama koşulları öne sürebiliyor. Bu kısıtlamaları da aynen kalite kontrolü gibi denetliyorlar. Uymayan tedarikçileri de gözden çıkartmakta hiç tereddüt etmiyorlar.
Bir başka öykü de metal işleyen bir işletmenin kaçırdığı işten. Fuarda tanıştıkları olası bir müşteri ile iletişimi sıkı tutan işletme sahibi dostumuz, sonunda bir talep almayı başarmış. Gelen çizimler üzerinde yapılan çalışmalar sonucunda da teklifini göndermiş. Birkaç küçük değişiklik sonunda ön anlaşmaya varılmış. Müşterisi de hem son işlem olarak işletmeyi denetlemek ve bu ziyareti sırasında da sözleşmeyi imzalamak için Türkiye’ye gelmiş. Yapılan denetimler sonucunda, işyerindeki işçi sağlığı ve güvenliği tedbirleri yeterli bulunmayarak, giderilmesi için süre verilmiş. Bu süre sonunda yapılan ikinci denetimde de eksikler bulununca alıcı, sözleşme yapmaktan vazgeçmiş. İşletmedeki hayal kırıklığını seviyesini siz hayal edin artık.
Bir üçüncü hayal kırıklığı da yine metal işleyen bir işletmeden. Büyük alımlar yapan bir alıcı, son denetim için geldiği üreticinin, bir sanayi sitesindeki çok katlı bir binanın içerisinde, birçok dükkâna dağılmış bir şekilde üretim yaptığını görmüş. “Bana gönderdiğiniz örneğin kalitesi iyi idi ancak burada sürdürülebilir bir kalite seviyesi tutturmak imkânsızdır siz işletmenizi uygun bir zemine taşıdığınız zaman görüşürüz” diyerek, işletmeden ayrılmış.
Bu ibret verici üç olaydan çıkaracağımız sonuç, özellikle uygun miktarlarda ve uzun soluklu alımlar yapan birçok müşterinin ihracatçılarımıza kalite, güvenlik, sosyal konularda kısıtlamalar getirdiği ve bunlara uyulmaması halinde de arkalarına bakmadan çekip gittikleri.