Kahvaltıdan önceki altı imkansız şey

Murat Berk / Yapı Kredi Yatırım

Sınırlı iyileşen işgücü piyasaları, devam etmesi istenen tüketim, fazla artması istenmeyen tüketici kredileri, tüketicinin cebinde emtia enflasyonu nedeni ile ileride azalmaya başlaması muhtemel harcanabilir gelir...

Düz mantığa göre imkansız görünen çok şey var... Daha farklı açılardan bakıldığında düz mantıkla olmayacak gibi görünen şeyler mümkün gözükmeye başlar. Bunun yanında algılardan ve bakış açılarından da bağımsız olarak bazı şeyler imkansız olmaya devam eder.

Yunanistan'ın iki yıllık bono faizleri geçen hafta yüzde 20'yi aştı. Kendi para birimine ve dolayısıyla para politkasına sahip olmayan bir ülkenin, piyasaya dönmesi durumunda bu borçlanma maliyetlerine nasıl dayanacağının da belirsiz olduğunu eklemeliyiz.

Algılamaları nasıl değişebildiğine, bunları temelleri nasıl etkilediğine, etkilenen temellerin algıları etkileme şeklinde tanımlayabileceğimiz dairesel ilişkinin ilginç olduğunu düşünüyoruz. Piyasalarda birçok açıdan daha zor şartların yaşandığı ama ülke temellerinin çok daha farklı olmadığı ve AB-IMF yardım paketinin gündemde dahi olmadığı 2009 yılı Kasım ayında Yunan iki yıllık bono faizleri yüzde 2 civarındaydı.

ABD'nin en büyük yatırım bankalarından olan Lehman Brothers'ın iflas edebileceği düşüncesi bile imkansız olarak görülüyordu. Tarihsel verilere bakan ve buradan oluşturulan modellere göre ABD'de tüm ülkeye yayılan konut fiyatlarının düşmesi imkansızdı.

Fakat 2008 yılı Eylül ayında, konut sektöründeki fiyat düşüşlerinin tetiklediği aşırı kaldıracın etkisiyle Lehman iflas etti. Böylece küresel ekonomi 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana en büyük krizle karşı karşıya kaldı.

ABD ev fiyatları Federal Konut Finansman Ajansı'na göre, Şubat ayında bir yıl öncesi ile karşılaştırıldığında yüzde 5,7 daha düştü. Düşüşe Colorado ve Nevada gibi bölgelerdeki yüzde 12 lik düşüş, California ve Oregon gibi eyaletlerdeki yüzde 8,7 ile liderlik etti.

ABD ticari emlak fiyatları Şubat'ta düşmeye devam etti. Aynı zamanda Moody's e göre son bir yıl içindeki en düşük alış satış hacmi Şubat'ta yaşandı. Şubat ayında Moody's/REAL Ticari Emlak Fiyatları Endeksi bir önceki yıla göre yüzde 4,9, aylık bazda ise yüzde 3,3 gerilemiş oldu.

Öte yandan, CRB emtia endeksi geçen hafta yüzde 1,3 değer kazandı ve yılbaşından bu yanan yüzde 10,4 yükselmiş oldu.

Texas A&M Üniversitesi'nden Mark Welch'e göre Teksas'ta, buğday üretiminde, ciddi bir kuraklık nedeniyle yüzde 61 daralma olabilir.

Bloomberg'ün haberine göre ise buğday, mısır ve pamuk gibi emtialardaki inanılmaz yükselişler konuşuluyorken, sıvı yemeklik yağlarındaki stoklarda son otuz yılın en düşük seviyesine geriledi.

Yeni inşaat yatırımlarının çok popüler gibi gözüktüğü bu ortamda makro parametrelere ve başka ülke örneklerine de dikkat etmek faydalı olabilir. Bu konuların da tartışılması gerektiği görüşündeyiz.

Lewis Carroll'ın Through the Looking Glass kitabında, Alice Beyaz Kraliçe'ye güler ve "İmkansız olan şeylere inanmak mümkün değildir" der. Beyaz Kraliçe ise "Senin yeterince pratiğin yok ben senin yaşındayken, hergün yarım saatlik bir alıştırma yapardım hatta bazen kahvaltıdan önce altı imkansız şeye inanırdım" diye cevap verir.