Kadın sigortalıların doğum borçlanması
Sosyal güvenlik reformu ile getirilen yeniliklerden birisi de doğum borçlanması olup, uygulamada ciddi sorunlar yaşansa da çalışan kadınlara yönelik sağlanan önemli bir haktır. SGK uygulamasında, sigortalılık öncesi doğumları borçlanma hakkı verilmemekte olup, bu da önemli bir mağduriyet ve hak kaybına sebep olmaktadır.
5510 sayılı Kanun'un 41'inci maddesinin (a) bendine göre 4/a kapsamındaki kadın sigortalıların doğum nedeniyle çalışamadıkları en fazla iki defa olmak üzere ikişer yıllık sürelerinin borçlandırılmasında sigortalının doğumdan önce 4/a kapsamında tescil edilmiş olması (SSK sigortalısı) ve adına kısa yada uzun vadeli sigorta kolları yönünden prim ödenmiş olması yeterli sayılacaktır.
Her ne kadar SGK uygulama ilk başladığında doğumun çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde gerçekleşmesi şartı aramış ise de, bu uygulamanın hatalı ve yanlış olduğu yargı kararlarıyla ortaya çıktıktan sonra SGK uygulama değişikliğine giderek çalıştığı işinden ayrıldıktan sonra 300 gün içinde gerçekleşmesi şartını kaldırmıştır. Doğum borçlanması talebinde bulunan kadın sigortalının işvereninden belge istenilmeyecek tespit SGK kayıtlarından yapılacaktır. Borçlanılarak hizmetten saydırılan süre sigortalılık süresinin hesabında, primi ödenen süre de prim ödeme gün sayısının hesabında dikkate alınır.
Doğum borçlanması talebinde bulunan kadın sigortalıların doğum yaptığı tarihten sonra adına primi ödenmiş süreler borçlanma hesabında dikkate alınmayacak, doğum borçlanması yapılacak sürede çocuğun vefat etmesi halinde vefat tarihine kadar olan süreler borçlandırılacaktır.
İlk doğumunu yaptıktan sonra iki yıl dolmadan ikinci doğumunu yapan kadın sigortalı,ilk doğumdan ikinci doğuma kadar geçen süre ile ikinci doğum için borçlanabileceği iki yıllık sürenin toplamı kadar geçen süreyi borçlanabilecektir.
****
Doğum borçlanmasından yararlanabilecekler
- Doğumdan önce 4/I-a sigortalısı olmayanlar borçlanma yapamazlar.
- Doğumdan önceki son sigortalılık türü 4/a olan kadınlar doğum borçlanması yapabilir. 1 Ekim 2008 tarihinden önce isteğe bağlı SSK sigortalısı olanlar doğum borçlanması yapabilir ancak 1 Ekim 2008 sonrası isteğe bağlı (4/b) sigortalıları doğum borçlanması yapamazlar.
- Doğumdan önce son sigortalılık türünün 4/b veya 4/c olması halinde doğum borçlanması yapılamayacağı gibi 2925 sayılı Kanun'a tabi tarım sigortalıları da doğum borçlanması yapamazlar.
- Doğum borçlanması iki çocukla ve en fazla 1440 günle sınırlıdır. Doğum borçlanması talebi kabul edilen kadın sigortalının iki yıllık borçlanma süresi içinde zorunlu sigortalı hizmetlerinin olması halinde zorunlu sigortalılık süreleri borçlanma sürelerinden düşülecektir.
- Doğum borçlanması yapmak için 18 yaş sınırlaması yok. 18 yaşından küçük kadınlar da doğum borçlanması yapabilir.
- Çıraklığı nedeniyle 506 sayılı Kanun kapsamında tescili yapılan ve sonrasında doğum yapan kadınlar doğum borçlanması yapabilir.
- Doğumdan önceki son sigortalılık statüsünün 506 sayılı Kanun'un geçici 20'nci maddesi kapsamındaki sandık olması halinde, SGK doğum borçlanması yapılması talebini kabul etmemektedir.
****
Doğum borçlanmasının tutarı
Doğum borçlanmaları, borçlanma yapan sigortalının en son sigortalılık statüsüne göre belirlenmektedir. Özellikle doğum borçlanmalarında, borçlanılan sürelere ait sigortalılık statüsünün belirlenmesinde son sigortalılık statüsüne bakılması, sigortalılık tür değiştirmelerini hızlandıracaktır.
İnsanlar salt borçlandığı süreler 4/a sigortalılık statüsünde sayılsın diye işyerlerini bir yakınına devredecek, isteğe bağlı sigortalılarsa, sigortalıklarını sonlandıracak, sonrasında bir yerde en azından kısa bir süre 4/a sigortalısı olarak çalıştıktan sonra borçlanma başvurusu yapacaklardır.
4/a ve 4/b kapsamında sigortalı olanların borçlanma tutarları kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihindeki prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın yüzde 32'si üzerinden hesaplanacak primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri şartı ile borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılır. Bu nedenle borçlanma talep dilekçesine borçlanmaya esas günlük sigorta primine esas kazanç miktarı da mutlaka yazılmalıdır. Asgari ücretten borçlanma yapanlar için bugün itibariyle borçlanma yapacakları her bir ay için 300.96 TL ödenmesi gerekecektir.