Kadın girişimciliği yükselen trend
Son yıllarda kadın girişimciliğinde gözle görülür bir artış yaşanırken, bankaların kendi işini kuran kadınlara sağladığı finansman desteğinin boyutu da anlamlı düzeylere geldi.
Haziran sonu itibarıyla 123 milyar lira dolayında bir kredi bakiyesi bulunan 300 binin üzerindeki kadın girişimci, yeni kurdukları ya da büyüttükleri işlerinde faaliyetlerine devam ediyor.
Türkiye Bankalar Birliği’nin (TBB) açıkladığı verilere göre, mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankaları, Nisan-Haziran 2023 döneminde 63 bin dolayında kadın girişimciye 36 milyar TL tutarında kredi kullandırdı. Böylece kadın girişimcilere kullandırılan kredilerin Haziran 2023 sonu itibarıyla bakiyesi bir önceki çeyreğe göre yüzde 25,8 ve 2022 sonuna göre de yüzde 38,4 artarak 122 milyar 998,8 milyon liraya ulaştı. Haziran sonu itibarıyla açık kredisi bulunan kadın girişimci sayısı 301 bin 794 kişi düzeyinde.
100 kadın girişimciden 60’ı hizmet sektöründe
Kadın girişimcilerin en fazla faaliyet gösterdiği alan perakende ticaret, ulaştırma ve depolama, konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri. Kadın girişimci kredilerinde haziran sonu itibarıyla 59,8 milyar liralık bakiye kredi hacmi ve 181 bin 159 kişilik bakiye kullanıcı sayısı ile bu sektör başı çekiyor.
Buna göre sektör, toplam kredi bakiyesinde yüzde 48,6, kullanıcı sayısında ise yüzde 60 payla ilk sırada. Diğer hizmet faaliyetlerine yönelik kredi kullanan kadın girişimciler 44 bin 68 kişi ile ikinci en büyük grubu oluştururken, kredi bakiyeleri de 11,1 milyar lira düzeyinde bulunuyor.
Buna göre hizmetler alanında faaliyet için kredi kullanan kadın girişimcilerin sayısı 225 bin 227 ile toplam kullanıcıların yüzde 74,6’sına, kredi bakiyeleri de 70,9 milyar lira ile toplam kadın girişimci kredi bakiyesinin yüzde 57,6’sına ulaşıyor. Veriler, sanayici kadın girişimcilerin de azımsanmayacak sayıya ulaştığını gösteriyor. Kredi hacminde 32,7 milyar lira ile ikinci, kullanıcı sayısında ise 28 bin 771 kişi ile üçüncü sırada sanayinin geldiği dikkati çekiyor.
Kredi kullanan kadın girişimcilerin ayrıca mesleki, bilimsel ve teknik, idari ve destek hizmet faaliyetleri, kamu yönetimi ve savunma, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri, tarım, ormancılık ve balıkçılık, bilgi ve iletişim, gayrimenkul faaliyetleri ve finansa ve sigorta faaliyetleri alanındaki girişimlerinin finansmanı amacıyla da kredi kullandıkları görülüyor.
En çok Marmara ve Ege’de
Coğrafi bölgelere göre bakıldığında, en çok kadın girişimci kredi bakiyesinin 32,4 milyar lira ile Marmara’da olduğu görülüyor. Bu bölgeyi 19,4 milyar lira ile Ege, 16,9 milyarla Akdeniz, 12,7 milyarla Orta Kuzey Anadolu, 5,9 milyarla Karadeniz, 4,3 milyarla Orta Güney Anadolu, 2,7 milyarla Güney Doğu izliyor. En az kredi kullanan bölge ise 962 milyon lira ile Kars, Ağrı gibi illerin yer aldığı Kuzey Doğu Anadolu.
Bakiye kullanıcı sayısında da Marmara 85 bin 29 kişi ile başı çekerken, onu 77 bin 577 ile Ege, 51 bin 590 kişi ile Akdeniz izliyor. Kredi kullanmış en az sayıdaki kadın girişimci ise 4 bin 481’le Kuzey Doğu Anadolu’da. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bu yılın ikinci çeyreğine ilişkin temel işgücü verilerine göre Türkiye’de 31 milyon 507 bin kişi olan çalışan nüfusun 10 milyon 319 bin kişi ile yaklaşık üçte birini kadınlar oluşturuyor.
İstihdamdaki kadınların 7 milyon 440 bini, başka deyişle her 100 kadından 72’si ücretli ya da yevmiyeli olarak çalışıyor. Buna karşılık ‘işveren’ konumundaki kadınların sayısı 169 bin kişi ile istihdamdaki toplam kadın nüfusun sadece yüzde 1,6’sını oluşturuyor. Yüzde 9,5 oranındaki 980 bin kadın da kendi hesabına çalışıyor. Bu iki kategoridekilerin toplamı, 1 milyon 149 bin kişiye ulaşıyor ve toplam girişimci kadın sayısını veriyor.
Bu sayı da çalışma hayatındaki toplam kadınların yüzde 11,1’ini oluşturuyor. Buna göre istihdamdaki her 9 kadından biri ‘kendinin patronu’. Öte yandan normal bir istihdam şeklinden uzak, çoğu sosyal güvenlikten yoksun, büyük bölümü tarım ya da ticaret alanında kendi aile işletmelerinde faaliyet gösteren ‘ücretsiz aile işçisi’ kadınların sayısı da 1 milyon 730 bine ulaşıyor ve çalışan kadınların yüzde 16,8’ini oluşturuyor.
Türkiye’de istihdamdaki toplam nüfus içinde kadın oranının da yükseldiği görülüyor. Toplam istihdamın yüzde 32,8’ini, ücretli ve yevmiyelilerin yüzde 33,2’sini, işverenlerin yüzde 11,5’ini, kendi hesabına çalışanların yüzde 19,1’ini kadınlar oluşturuyor. Ücretsiz aile işçileri içinde kadın oranı ise yüzde 69,4’e yükseliyor.