Kaçak Kaliforniya bademini köylülerimiz yol kenarında satarken
Bir dostum, otomobiliyle Nevşehir yakınlarında köylülerin yolda badem sattığını görüp almak istemiş. Alışveriş yaparken, tezgahın arkasındaki badem torbalarının üzerinde Kaliforniya bademi ibaresini görmüş. Gelip bunu anlatmıştı...
Arkadaşımız Seren Gökçe’nin Tüm Kuruyemiş Sanayiciler ve İş adamları Derneği (TÜRKSİAD) Başkanı Hüsamettin Karaman’ın verdiği bilgilere dayalı “Kuruyemiş kaçakçılığında 100 milyon dolarlık vergi kaybı var” haberini okurken bir yandan bu olayı düşündüm. Bir yandan da Tokat Üniversitesi'ne görevli, yurdun çeşitli bölgelerinde kapama ceviz tarlaları kuran dostum Prof. Yaşar Akça ile konuşma ihtiyacı duydum.
TÜKSİAD Başkanı Karaman, TÜİK’e göre Türkiye’de 195 bin ton kabuklu ceviz üretildiğini söylerken kendi hesaplarına göre bunun 40 bin ton olduğunu, yüzde 43.5 gümrük vergisi uygulananması nedeniyle 3 bin 500 dolara ithal edilen cevizi yasal ithal edenin 1.512 dolar vergi ödediğini belirtiyor. Kaçak gelen cevizin lojistik maliyetinin ise 900 dolar olduğunu ifade eden Karaman, gümrük vergisinin bu seviyeye indirilmesiyle kaçağın önleneceğini savunuyor. Kaçak getirilen cevizlerin borsaya tescil ettirildikten sonra piyasaya sürüldüğünü ve üretimin Türkiye’de yapılmış gibi gösterildiğini ileri sürüyor. Karaman, Gümrük vergilerinin indirilmesiyle ceviz, badem, kajo gibi ürünlende istatistik sorunlarının çözülebileceğini ve 100 milyon dolarlık vergi kaybının önüne geçileceğini belirtiyor.
Ceviz yetiştiriliciğinde uzman olan ve kapama ceviz tarlaları kuran Profesör Yaşar Akça’nın değerlendirmesini de aldım. Akça,”Ceviz gibi tarım ürünlerinin ithalatıyla ticaretinden kar etmeden ziyade üretimini artırmalıyız” görüşünü ortaya koydu. 5 yıl önce bakanlığın talebi üzerine gümrük vergisinin yüzde 43.5’e yükseltildiğini belirten Akça, gümrük vergisini düşürmek yerine üretimi artırmaya yatırım yapılmasını önerdi. TÜİK’in rakamının doğru olmadığını o da kabul etti. Kendi tahmininin son yıllardaki artışla ceviz üretiminin 80-85 bin ton olabileceğini söyledi. Cevizde kaçağın, tüketimin yarısı kadar olabileceği tahminini yaptı. Kaçak ürünün ülkeye nasıl girdiğine ilişkin de a değinirken de “Bosna Hersek’ten ithal edilen ürünlerde sıfır gümrük uygulaması kararı alındı. Bosna Hersek’in üretiminin 50 kat fazlası ceviz, oraya başka ülkelerden getiriliyor, orada üretilmiş gibi ithal ediliyor” dedi.
Açıklamalar gösteriyor ki piyasa büyüklüğü 4 milyar doları aşan kuruyemiş piyasasında, üretim rakamlarının sağlıklı hesaplanması, üretimi artıracak çalışmaların yapılması, kaçağa ve vergi kaybının önlenmesi için bazı adımların atılması gerekiyor. Doğal olarak üretimin tüketimi karşılaması için üretime yatırıma ihtiyaç var.