İzmir ticaretinin çınarı 125’inci yaşında da öncü

Tüzel kişiliklerin çok uzun yaşayacağı düşünülür ama ortalama insan ömründen daha yaşlı kurum ve kuruluşların sayılarına baktığımızda bunun hiç de böyle olmadığını görürüz. Ekonomi koşullar, yasal düzenlemeler, sosyal-siyasal dönüşümler gibi nedenlerle kurum ve kuruluşlar ya kapanıp giderler ya da isim, unvan veya yapı değiştirirler. En iyi ihtimalle de kuruluş amaçlarından uzaklaşır, atalete kapılır, etkinlik ve güçlerini yitirirler. 125 yıl önce kurulan İzmir Ticaret Borsası bu anlamda bir istisna olarak karşımıza çıkıyor. Köklü tarihine rağmen Türkiye’yi yeni borsacılık enstrümanlarıyla tanıştırmak için giderek artan bir performansla çalışıyor. Yani değil yorgunluk hissetmek, temposunu her geçen gün artırıyor. Çınar dememiz boşuna değil.

İTB, bu enstrümanların en önemlilerinden biri olan vadeli işlemlerin Türkiye finans sistemine dahil edilmesi için 15 yıla yakın çaba gösterdi. 1991’de atılan ilk adımlardan 11 yıl sonra bu borsayı işletecek şirketin ana kuruluş sözleşmesi imzalanırken, VOB’da (Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası) ilk gongun çalınması 2005’i buldu. 15 yıllık çaba ile kurulan VOB, 8 yıl sonra 2013’te Borsa İstanbul çatısı altına girdi.

İTB, Işınsu Kestelli başkanlığında Ürün İhtisas Borsası ve Lisanslı Depoculuğu konusunda yaptıklarıyla da borsacılık konusunda öncülüğünü sürdürdü. 2010’da Ege Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk AŞ 19 ortaklı olarak kuruldu. ELİDAŞ, Selçuk’taki lisanslı deposunu da 2013 yılı sonunda faaliyete hazır hale getirdi. Ardından İZBEP (İzmir Ticaret Borsası Elektronik Platformu devreye girdi. “Tarımda İzmir Devrimi” diye nitelendirilen bu çalışmalarla üreticinin ticari anlamda hareket alanı genişledi.

Elbette İTB’nin projeleri bunlarla sınırlı değil. Uzaktan algılama yöntemini kullanarak ürün rekolte tahmin çalışmalarını farklı bir boyuta taşıyan borsa, çekirdeksiz kuru üzümde zirai ilaç kalıntısının önlenmesi için de ciddi mesai harcadı. Buca’nın Karaağaç Köyü’nde örnek bir organik köy oluşturulmasına öncülük eden borsa Ege Sultani Üzümü, Ege Pamuğu ve Ege İnciri olarak 3 ürünün coğrafi işaret tescilini aldı. Şimdi bu ürünlerin AB’de tescili için çaba harcarken, bir yandan da yeni coğrafi işaret tescilleri için çalışıyor.

İTB’nin üyelerinin dış ticaret kapasitelerini artırmak için attığı son adımlardan biri de E-Commodity Bazaar Projesi. Bu kapsamda oluşturulan e-pazaryerinde borsa üyelerinin ürünleri sergileniyor ve alım-satım ihaleleri açmalarına olanak sağlanıyor. Bu portalın tanıtımı için yurtdışında Hollanda, Macaristan, İtalya gibi ülkelerde tanıtım ve işbirliği çalışmalarına imza atıldı.

Borsa bu yıl da Ur-Ge Projesi için başvuru yapmaya hazırlanıyor. İşbirliği kuruluşu olarak en az 10 üyesi ile başvuracağı proje onaylanırsa öncelikle projede yer alan şirketlere iihtiyaç analiz raporu ve proje yol haritası oluşturulacak. Ardından da borsa yapacağı analiz sonuçlarını göz önünde bulundurarak eğitim, danışmanlık, küme tanıtım ve yurtdışı pazarlama ve alım heyeti faaliyetleri organize edilecek.

Dr. Erkan Serçe ve Dr.Sabri Yetkin tarafından hazırlanan, ilki 1998’de, ikincisi 2011’de yayınlanan “İzmir Ticaret Borsası Tarihi” kitabı, tüm bu gelişmelerle güncellenerek bu yıl başında yeniden basıldı. İTB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, bu kitaba yazdığı önsözde 3 asrı gören İTB’nin Osmanlı topraklarında her şeyin yıkıldığı bir dönemde kurulduğunu, 19. yüzyılın erimesini, 20. yüzyılın yıkımını ve yeniden dirilişini yaşadığını hatırlatarak, yaptığı çalışmalarla 21. yüzyılın da vazgeçilmez kurumlarından biri olmayı başardığına dikkat çekiyor.

Bugün, 9 milyar TL’yi aşan işlem hacmiyle, dünyanın sayılı borsalarından biri olan İTB, yeni projeleriyle konusunda Türkiye’ye öncü olmaya devam edecek.