İyimser senaryoların etkisi azalabilir!
Olumlu ve olumsuz yönleri ile bir yılı daha geride bırakmaya hazırlanıyoruz. Kısa vadeli ve iyimser senaryoların arkasına saklanarak geleceğe umutla baktığını iddia eden kesimler itibar kaybetmeye devam ediyor; başka bir deyimle kendi kendilerine çalıp oynamaya, ağırlaşan sorunları ve büyüyen çıkar çatışmalarını görmezden gelmeye sürdürmeye çabalıyorlar. Böyle devam edilemeyeceğini biliyorlar; fakat günü kurtarmanın başka bir yolunu bulamıyor ve gerçeklerden kaçmak dışında seçenek üretmeyi beceremiyorlar.
Piyasalara ilişkin eğilimler ve bunlar üzerinde belirleyici olması için çok çaba harcanan yapay beklentiler başrol oyuncusu olmaya devam ediyor. Ekonomi cephesindeki eğilimler giderek ağırlaşan sorunlar nedeniyle bu gidişe ayak uyduramıyor. Ulusal ekonomilerin ve kurumsal yapıların, borçları büyürken yarattıkları katma değer erimeye devam ediyor; rekabet koşulları ile birlikte servet ve gelir dağılımı hızlanan bir şekilde bozuluyor. Gelişmiş veya gelişen tüm ekonomilerde seçmenlerin güven bunalımı derinleşiyor ve bunları koyun sürüsü gibi yönlendirmek zorlaşıyor. Ekonomik temelli bu olumsuzlukların, piyasaları ve bilançoları etkilemesini önlemek adına aklın kötüye kullanım sınırları fazlası ile zorlanıyor!
2017 yılı genelindeki piyasa eğilimlerine bakarsanız her şeyin daha iyiye gittiğini düşünebilirsiniz! Fakat dolar faizlerinin bu dönem boyunca tam üç kez yükseltildiğini ve bu olasılığa bağlı endişeleri hatırlarsanız, mevcut fiyat düzeylerinin mantıki temellere oturmadığını görebilirsiniz. Olması gereken ile gerçekleşen arasındaki farkın büyüdüğünü ve bunun küresel kırılganlık artışı anlamında olduğunu kavrayabilirsiniz.
2017 senesi genelinde hisse senetleri kelimenin tam anlamı ile coşmuş. Yükselmesinden endişe edilen tahvil getirileri ve ulusal ekonomilerin risk primleri gerilemiş. Gelişen ekonomilerin paraları genelde değerlenmiş; emtia fiyatları ise kısmen yükseldikten sonra yatay dalgalanmalar sergilemiş. Tüm bu eğilimlere rağmen gelişen ekonomilerin döviz rezervleri artamamış! Eğer piyasalar ekonomi ve siyaset cephesindeki gelişmeler ile sorunlara ilişkin orta vadeli beklentileri fiyatlamış olsa idi, finansal eğilim şeklindeki sonuçlar tam aksi yönde şekillenebilirdi!
Yukarıdaki çelişkili görünüm, hiçbir şeyin göründüğü gibi olmadığı ve bazı temel kavramların içinin iyice boşaltıldığı anlamına geliyor. Serbest piyasa ve demokrasi söylemleri putlaştırılıyor; fakat sağlıklı işleyişin herkesin her şeyi bilmesine bağlı olduğu gerçeğini hatırlamak etkili ve yetkili kesimlerin işine gelmiyor! Günü kurtarmak adına, temel ilkeler tüketiliyor ve sorunların istikrarlı bir şekilde ağırlaşmasına yol veriliyor! Nasıl olduğuna bakmaksızın günün kurtarılmış olması başarı sayılıyor!
Geride bırakmaya hazırlandığımız 2107 senesi genelinde, piyasaları yapay bir şekilde yönlendirme çabası daha önce görülmemiş düzeylere ulaştı. Devam etmesi beklenen bu zorlamaların gelecek yıl içinde çuvallama olasılığı hayli yüksek ve kontrollü kaos senaryoları iflas edebilir! Jeopolitik yaraların kanatıldığı, ABD Ekonomisindeki büyümenin silah olarak kullanılacağının açıklandığı, ekonomik kırılganlık algısının iyimserlik zorlamaları ile yükseldiği ve dolar faizlerine ilişkin artış söylemlerinin güncelliğini koruduğu koşullarda daha farklı düşünmek mümkün olamıyor.
Zaman denilen kavramın çok önemli bir değişken olduğunu unutmamak ve değişmeyen tek şeyin değişimin kendisi olduğunu hiç akıldan çıkarmamak gerekiyor! Herhangi bir tetikleme kırılgan yapının çözülmesine, göz boyama uzmanlarının birbirine girmesine sebep olabilir ve gelişmeler tümü ile kontrol dışına çıkabilir. Örneğin gelişen ülke risk primlerinin veya tahvil getirilerinin yükselmeye başlaması, riskten kaçınma eğilimini besleyerek giderek yayılan yıkıcı dalgalanmaların sebebi olabilir.