“İyimser - iddiası olmayan” bir program

Seçim öncesi açıklanan 2016-2018 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Plan‘da büyük değişiklikler yapıldı. 

Varsayımlar, hedefl er değiştirildi. Yeni program ve plan dün açıklandı. 

Öncelikle yatırım ve üretim yapacaklar için, geleceğe göre iş programı yapacaklar için bunlar önemli dökümanlardır. 

Günümüzde yatırımcısından üreticisine, tarımcısından sanayicisine ve hatta sade vatandaşa insanlar yarınları hakkında bilgi arayışında. 

Dolar, enflasyon, faizler ne olacak? Yatırımlar, ürerim artacak mı? İş arayanlar iş bulabilecek mi? 

Orta Vadeli Program, ekonomiyi etkileyen değişimler konusundaki tahminlere dayalı olarak, ekonomide gerçekleşmesi beklenen büyüklükleri gösterir. 

Ekonomi denen oyunun hedefi büyümedir. Büyüme istihdam artışı, gelir artışı demektir. Ekonomi ile ilgili programlardan beklenen, büyümeyi zorlayarak en iyi büyümeyi gerçekleştirmektir. Ekonomide büyüme oyununu iyi kurabilmek, oyunun sonunda kazançlı çıkmak, gerçekçi plan ve programlar yaparak bunları uygulamaya bağlıdır. 

Ekonomi çarkını döndürecek plan ve programların başarısı için ekonomiyi etkileyen değişimleri doğru ve gerçekçi tahmin etmek gerekir. 

Bizim ekonomimizi etkileyen en önemli değişim, (1) Doların bulunabilirliği, (2) Doların fiyatıdır. Daha sonra (3) Enflasyon gelir. 

2016-2018 Orta Vadeli Programının çatısı kurulurken, “varsayılan” dolar fiyatı ve enflasyon tahminleri biraz “iyimser” tahminler. 

2016 yılı ortalama dolar fiyatı tahmini 3.00 TL. 2017 yılı ortalama dolar fiyatı 3.12 TL ve 2018 fiyatı 3.24 TL. 

Bu iyimser dolar tahminlerine rağmen, GSYH’nın dolar olarak yerinde sayması, (1) Büyümenin yetersizliğini, (2) TL’nin değer kaybının ekonomiyi nasıl etkilediğini gösteriyor. 

800 milyar dolar yıllık GSYH rakamından (3.00 TL’lik dolar fiyatı tahminine rağmen) 2016 yılında 736 milyar dolarlık bir GSYH rakamına gerileme durumu ile karşı karşıyayız. 

Bir zamanlar 11 bin dolara yaklaşan kişi başı milli gelir rakamı 2016 yılında 9.364 TL’ye geriliyor. 

2016 yılı ortalama dolar fiyatı 3.00 TL’nin üzerine çıkarsa, dolar ile GSYH ve kişi başı GSYH rakamları daha da gerileyecek. 

2015 yılından sarkan olumsuzluklara ve harcamayı artırıcı politikalara rağmen 2016 yılında enflasyonu, 2015 yılı enflasyonunun gerisine çekmek iddialı bir politika hedefidir. 

Bizim ekonomimizin bir özelliği var. Hiçbir şey yapılmasa da yıl içinde gökten kötülükler yağsa da biz yüzde 3 dolayında büyüyoruz. Örnek: 2015 yılı dünyada fırtınalar esti. Biz 2 seçim yaptık. Terör canlandı. Komşularda kıyamet kopuyor. 2015 yılında yüzde 4 büyüme bekleyişi var. 

Demek ki “marifet” yüzde 7 bir GSYH artışı hedefine yönelmektir. Sadece 2016 yılı için değil, 2017 ve 2018 büyüme hedefl eri de iddiasız hedefl erdir. 

Örnek: 2015 İhracatı 143 milyar dolar. 2016 hedefi 155 milyar dolar. 2017 hedefi 175 milyar dolar. Yılda 12 milyar-20 milyar dolarlık ihracat artışları, (1) Ülke ekonomisini sıcak para bağımlılığından kurtaramaz. (2) Üretimi canlandıracak talep yaratamaz. 

Turizm gelirlerinde de artışın yavaşlaması doğrultusundaki tahmin, sektörde iş yapanları üzecektir. 

Ekonomi yavaşladığı ölçüde veya büyüme hızı düşük kaldığı ölçüde ithalat da azalıyor. Bunun sonucu cari açık küçülüyor. 

Önemli olan ihracat artışı sürerken, tarımda ve sanayide dövize dayalı girdileri içeride üreterek ithalatı yavaşlatmaktır. 

Gerçekçi olalım. Orta Vadeli Program’ın büyüklüklerini yorumlayarak, 2016 yılı ve gelecek yıllar hakkında sağlıklı tahminler yapmaya imkan yoktur. 

Gerçekçi olalım. Dünyada farklı rüzgarlar esiyor. İçeride terör sorunumuz var. İhracat pazarlarınız karışık. Böyle bir ortamda daha başka neler yapılabilir? 

Kaldı ki, programdaki varsayımlar, tahminler adı üzerinde varsayım ve tahmin. Bunların kısa ve orta dönemde değişmesi olasılığı büyük. Özellikle döviz fiyat ve döviz girişleri konusundaki tahminler kısa sürede değişebilecek tahminler. 

Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Plan’ı bu bakış açısıyla değerlendirmekte yarar vardır.