İyi banka, kötü banka, çirkin piyasa

Şant MANUKYAN / İŞ YATIRIM

Son günlerden çok tartışılan "iyi banka-kötü banka" konusunda aslında en iyi örnek daha önce  İsveç'te yaşananlar. Yine benzer bir şekilde aşırı borç ve emlak kaynaklı kriz neticesinde İsveç'in en büyük 6 bankasından 2'si batıyor ve kamu tüm sorumluluklarına garanti vererek bankaları üzerine alıyor. Ardından gelen yeni batıklarla beraber kamu bankacılık sisteminin yüzde 22'sine sahip oluyor. Sonraki aşamada bugün konuşulan duruma benzer bir şekilde Kamu "iyi bankalar" ki bunlar eski isimleri ile bir süre daha faaliyet gösterdikten sonra Nordbanken adı altında birleştiriliyor, ve "kötü bankalar" şekilde bir ayrıma gidiyor. Kötü bankalar yani  bugünün moda deyimi ile "toxic varlıklar" 2 varlık yönetim sistemine devrediliyor. Herşey temizlendiğinde yaklaşık 4.5 milyar dolarlık harcamanın yani yatırılan vergilerin 1.8 milyar doları geri alınıyor. Biliyorsunuz iyi/kötü ayrımına gidilmesinin temelinde herkes önünü görsün bilançoya baktığında durumu anlasın fikri yatıyor. Ancak Krugman'ın (ve diğer bazı önde gelen ekonomistler) "Finansal kurumlar toxic varlıkları elden çıkartmak istiyorsa sıfır olarak kaydetsin ve bilançosunu temizlesin neden bunu yapmıyor?"  şeklinde son derece makul bir soru soruyor. ABD'deki fikir İsveç'e benzer: Bir "banka" kurulacak (dejavu oldu mu? Super SIV'yi hatırlayın) ki sermayesinin bir  kısmı TARP'tan gelebilir veya private equity olabilir ve bu "banka" diğerlerinden toxic varlıkları satın alacak. X bankası bu bankaya 1 dolarlık varlık satınca örneğin 80 cent nakit ve 20 cent değerinde de hisse alacak. Tabii soru yine varlığın değeri nasıl tespit edilecek noktasına geliyor. Şu anda tartışılan üç alternatif var. Piyasa fiyatının uygulanması (ki bu durumda çok büyük zararların muhasebeleştirilmesi söz konusu olacak ve sermaye yapıları iyic bozulacak), bilgisayar modelleri kullanılarak fiyatın tespit edilmesi ve bankaları denetleyen organların bir fiyat belirlemesi. Bu yöntemlerden hangisi tercih edilirse edilsin yüksek bir fiyat vergilerin bankalara aktarılması düşük bir fiyat ise operasyonun başarısız olması eleştirisi ile karşı karşıya kalacak. Söz konusu varlıklar piyasa koşulları nedeni ile düşük fiyatta ise devlet kazançlı çıkabilir (ancak bankaların sorunu tam olarak çözülmez), aksine altında zaten bir değer olmadığından fiyat düşük ise zarar edebilir. "Kötü banka" bu varlıkları elinde tutarak ileride bir tarihte piyasa düzeldiğinde satabilir veya paketleyip piyasaya çıkabilir. Aslında S&L krizi sırasında kurulan RTC'de benzer bir alanda faaliyet göstermişti. Ancak ufak bir farkla o zaman bankalar batmıştı şimdi doktor yaşayan (veya zombi banka diyelim) bir canlı üzerinde ameliyata girmeyi düşünüyor.