ıTO'nun Mevduat, hisse senedi ve yatırım fonları ile ilgili araştır
OLAYLARIN YÇYNDEN / Tevfik Güngör
Ankara Ticaret Odasy'nyn (ATO), Bankacylyk Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Merkezi Kayyt Kurulu?u'nun verilerinden yararlanarak yapty?y "Paranyn Efendileri Ara?tyrmasy"na göre, bankalar ve sermaye piyasasy aracy kurulu?larynda toplam 76 milyon 157 bin 937 bin hesapda 2007 yyly sonu itibariyle gerçek ve tüzel ki?ilere ait toplam 390 milyar 280 milyon YTL bulunuyor.
Türkiye'deki mevduatlaryn yakla?yk yüzde 40'y, hisse senetlerinin yüzde 70'i ve menkul kyymet yatyrym fonlarynyn ise yüzde 14'ü, 1 milyon YTL ve üzerinde para bulunan hesaplarda kontrol ediliyor.
Vurgulamakta yarar var ki, bir ki?inin birden fazla mevduat hesaby bulunabilir. Y?te bu nedenledir ki hesap sayysy nüfus sayysyny a?yyor.
1- Birikimlerin ço?u bankalarda. Bankalarda Türk vatanda?laryna ait 72 milyon 675 bin hesapta toplam 333,5 milyar YTL bulunuyor.
Bu tutaryn yüzde 38,7'sini olu?turan 128,9 milyar YTL'lik bölümü, 1 milyon YTL'nin üzerinde para bulunan 18 bin 734 hesapta tutuluyor.
Mevduatyn yüzde 38,7'si toplam hesaplaryn binde 3'ü tarafyndan kontrol ediliyor. Milyonun üzerindeki hesaplarda ortalama 6.9 milyon YTL bulunuyor.
2- Mevduat hesaplarynyn çok büyük bir bölümündeki para 10 bin YTL'nin altynda bulunuyor. 10 bin YTL'nin altynda para bulunan 69 milyon 497 bin hesapta toplam 27,9 milyon YTL tutuluyor. Buna göre, mevduat hesaplarynyn yüzde 95,6'synyn toplam mevduat içindeki payy yüzde 8,4'te kalyyor.
Ba?ka anlatym ile bankalardaki 69 milyon hesapdaki ortalama birikim 400 YTL dolayynda.
3- 2007 sonu itibariyle yüzde 72,4'ü yabancy yatyrymcylaryn elinde bulunan YMKB'de payy yüzde 27,6 düzeyinde bulunan Türk yatyrymcylaryn portföyünün de?eri 31,1 milyar YTL. Merkezi Kayyt Kurulu?u'nun verilerine göre toplam 933 bin 361 Türk yatyrymcynyn hisse senedi hesaby bulunuyor.
"Sermayenin tabana yayylmasynyn" en önemli araçlaryndan biri oldu?u ileri sürülen borsadaki hisse senetlerinin da?ylymy ise mevduata göre çok daha "adaletsiz" bir görünüm sergiliyor.
Türk yatyrymcylaryn sahip oldu?u hisse senetleri portföyünün yüzde 68,3'ünü olu?turan büyük bölümü 1 milyon YTL ve üzerinde parasy bulunan 2 bin 123 yatyrymcy tarafyndan kontrol ediliyor.
Bu hesaplardaki para ise 2007 sonu itibariyle 21 milyar 251 bin YTL olarak hesaplanyyor. Yatyrymcy ba?yna ortalama 10 milyon YTL'lik bir portföy dü?üyor.
4- Yerli yatyrymcylaryn yüzde 84,3'ünün portföyünün de?eri 10 bin YTL'nin altynda bulunuyor.
Toplam 786 bin 366 yerli yatyrymcynyn sahip oldu?u hisse senetlerinin toplam de?eri 901 milyon YTL.
5- Türk yatyrymcylara ait hisse senetlerinin yüzde 7,4'ünü olu?turan 2,3 milyar YTL'lik kysmy ise 10 bin-50 bin YTL arasynda bir portföye sahip bulunan 103 bin 649 yatyrymcyya ait bulunuyor.
Bu dilimdeki yatyrymcylar toplam Türk yatyrymcylaryn yüzde 11,1'ini olu?turuyor.
Yerli yatyrymcylaryn yüzde 3,7'si ise 50 bin-250 bin YTL arasynda bir portföy yönetiyor. Bu dilimdeki 34 bin 323 yatyrymcynyn hisse senetlerinin toplam de?eri ise 3,5 milyar YTL'yi buluyor. Söz konusu yatyrymcylar, yerli yatyrymcylaryn sahip oldu?u hisse senetlerinin yüzde 11,3'ünü kontrol ediyorlar.
Borsada 250 bin-1 milyon YTL arasynda portföyü bulunan yerli yatyrymcylaryn sayysy ise 6 bin 900'de kalyyor.
Türk yatyrymcylaryn yüzde 0,7'sini olu?turan bu gruptaki yatyrymcylaryn hisse senetlerinin toplam de?eri ise 3,1 milyar YTL. Türk yatyrymcylara ait hisse senetlerinin yüzde 10,1'i bu yatyrymcylaryn elinde bulunuyor.
6- Borsadaki hisselerin yüzde 72,4'ünü ise sayylary 6 bin 686'yy bulan yabancy yatyrymcy tarafyndan kontrol ediliyor.
1 milyon YTL'nin üzerinde bir portföy yöneten bin 912 yabancy yatyrymcynyn toplam 81,3 milyar YTL'lik dev bir hisse senedi varly?y bulunuyor. Söz konusu tutar YMKB'deki hisse senetlerinin yüzde 72,1'ini olu?turuyor.
7- 1 milyon YTL'nin üzerinde bir portföyü bulunan 4 bin 35 Türk ve yabancy yatyrymcy toplam 102,6 milyar YTL ile borsanyn yüzde 91'ini kontrol edi