İthalatta yukarı dönüş beklenenden hızlı oldu, dış ticarette "bal a

 

Perşembenin gelişi gibiydi durum aslında; ithalde alınan KDV'nin kasım ayı gerçekleşmesi, ithalatın rekor kırabileceğinin sinyallerini veriyordu. KDV'den muaf ithalatın miktarına bağlı olarak toplam ithalat çok yüksek gerçekleşebilir, hatta aylık bazda Cumhuriyet tarihinin rekoru bile kırılabilirdi. Kasımda ithalde alınan KDV 4.9 milyar lira ile rekor düzeye çıkmıştı. Bu rekor, ithalat rekoruna dönüşmedi. Belli ki, kasımda da KDV'den muaf ithalat çok fazla değildi. Bu yüzden de KDV çok yüksek, ama KDV ile kıyaslandığında ithalat görece düşük kaldı.

İthalat için "görece" düşük gerçekleşti, demek durumundayız, çünkü 21 milyar dolar da az bir rakam değil. Hatta, hızlı bir geri dönüş işareti ortaya çıkmış oldu. Kasımdaki 21 milyar dolar, bu yılın en yüksek ikinci gerçekleşmesine, şimdiye kadarki tüm ayların ise en yüksek yedinci gerçekleşmesine işaret ediyor. Bu yılın mayıs ayındaki 21.8 milyar dolar, şimdiye kadar bir ayda gerçekleştirilen en yüksek ithalattı. 

Kasım ayı ithalatı, hızlı bir yükselişin habercisi gibi. İthalat, son altı ayda ilk kez geçen yılın üstünde gerçekleşmiş durumda. 

Dış ticaret açığı da bu yıl ikinci kez geçen yıla böylesine yaklaştı. Ocak ayındaki ticaret açığı ile geçen yılın aynı ayındaki açık arasında 238 milyon dolar fark vardı. Kasımdaki açıkların farkı ise 413 milyon dolar olarak gerçekleşti. 

Çok değil, daha iki ay önce, eylülde verilen ticaret açığı geçen yılki açığın tam 3.5 milyar dolar altındaydı. Farkın eylülde böylesine büyük olmasında geçen yılki ticaret açığının rekor düzeyde oluşması da etkendi ama, yine de iki ay içinde 3.5 milyar dolarlık azalmadan 413 milyon dolarlık azalmaya inilmesi çarpıcı bir durum…

Sona gelindi gibi… 

Biliniyor ki, ithalat aralık aylarında hep yüksek gerçekleşir. Bu yıl da benzer bir tablonun ortaya çıkması şaşırtıcı olmaz. Aralık ayında ithalatın en azından bu yılın rekorunu kırması ve mayıstaki 21.8 milyar doların da üstüne çıkması beklenebilir. Henüz bu konuda elde somut bir veri olmamasına rağmen aralık ayında 22 milyar doların üstünde bir ithalat görebiliriz.

İhracat ise bu yıl altının da önemli katkısıyla tahminlerin ötesinde bir artış gösterdi. Ocak-kasım döneminde 12.8 milyar dolarlık altın ihraç ettik. Altın ihracatı, toplamda yüzde 9 gibi hiç de azımsanmayacak bir pay aldı. Altında ihracatın İran'la tırmanışa geçtiğini ve bu ihracatın doğalgazın bedeli karşılığında gittiği herkes tarafından bilinen bir durum. Gerçi son aylarda İran'a fazla altın ihracat yapılmıyor, ön plana çıkan ülke Birleşik Arap Emirlikleri. Nitekim kasım ayında yapılan 834 milyon dolarlık altın ihracatının 476 milyon dolarlık kısmı bu ülkeye yönelik oldu. BAE'den kasımda 211 milyon dolarlık da altın ithalatı yapıldı. Bu arada bir ara gündemin ilk sırasındaki İran'a kasımda 82 milyon dolarlık altın ihraç edildiğini belirtelim.

Altın ihracatı aralıkta hangi miktarda gerçekleşmiştir ya da 2013'te de bu yılki düzeyde olacak mıdır, bilinmez. Ancak, Türkiye'nin altında uzun soluklu bir ihracatçı olması da beklenemez. Dolayısıyla ihracatta altın katkısı er geç sona erecek. Bu yüzden de ihracat, altından boşalacak yeri dolduracak ürünler bulunamadığı takdirde biraz tökezleyecek gibi görünüyor.

Yeniden ithalata dönersek… İthalat yıllık bazda en yüksek düzeye 241.7 milyar dolarla bu yılın şubat ayı sonunda ulaşmıştı. Yıllıklandırılmış ithalat mayıs hariç sürekli olarak azaldı ve ekim sonunda 235 milyara indi. Kasım ise bu eğilimin tersine döndüğü ay oldu. Yıllık ithalat, kasım sonunda 237.3 milyar dolara yükseldi.

Bu eğilimin aralıkta biraz da belirginleşmesi ve geçen yılın sonunda 240.8 milyar dolar olan ithalata yaklaşılması şaşırtıcı olmayacak.

Yeni bir denge dönemi

İthalatta her ne kadar kasımda görece bir yüksek gerçekleşme ortaya çıkmış ve aralıkta da benzer bir rakam beklentisi ağırlık kazanmışsa da, bu eğilimin devamını büyümenin seyri belirleyecek. Bu yılki büyümesi çok büyük olasılıkla yüzde 3'ün altında kalacak olan Türkiye, 2013'te öngörüldüğü gibi yüzde 4 büyümeyi yakalayabildiği takdirde ithalatta başlayan artış ister istemez sürecek. Yok eğer ekonomideki büyüme yine bu yılkine yakın düzeyde kalırsa, ihracat ve ithalat bu yıl sonunda oluşacak rakamlara yakın seyredecek, dış ticaret açığı da 85-90 dolar arasında oluşacak. 

Bu arada orta vadeli programda bu yıl için tahmin edilen 149.5 milyar dolarlık ihracatın aşılacağı anlaşılmış oldu. Yıllık ihracat kasım sonunda 152.5 milyarı buldu. İhracatta 2013 hedefi 158 milyar dolar.

OVP çerçevesinde bu yılın ithalat tahmini 239.5 milyar dolar ve öyle görünüyor ki gerçekleşme de buna yakın olacak. İthalatta 2013 hedefi ise 253 milyar dolar düzeyinde.