İthalatla, tanzim satışla, Hal Yasası ile gıda enflasyonu düşmez, düşürülemez

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı Mart 2019 enflasyon verilerinin odağında yine gıda enflasyonu var. Mart'ta, Tüketici Fiyat Endeksi yani enflasyon aylık bazda yüzde 1.03 arttı. Bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 2.27, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 19.71 artış gerçekleşti.

Aynı dönemde gıda ve alkolsüz içeceklerde aylık fiyat artışı yüzde 2.44 oldu. Gıdada aylık enflasyonun iki katıdan fazla bir artış var.

Yıllık bazda da en yüksek artış yüzde 29.77 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşti. Sadece yaş meyve ve sebzeye bakıldığında yıllık bazda fiyat artışı yüzde 70.69 olurken, bu yılın ilk 3 ayındaki artış yüzde 44.03 oldu.

Tüketici Fiyat Endeksi'nde Mart 2019’da fiyatı en çok artan ürünler sıralamasında ilk 7 ürün yaş meyve ve sebze olması dikkat çekiyor. Çarliston biberde yüzde 43.81, sivri biberin yüzde 36.04, patlıcanda yüzde 19.94, karnabaharda yüzde 19.19, portakalda 16.06, narda yüzde 16.05,muzda yüzde 15.85, fındık içinde yüzde 11.89, ayvada 10.53, domateste yüzde 8.46 ve patateste ise yüzde 8.04 oranında fiyat artışı görüldü. Fiyatı en çok düşen sebze meyve ürünlerinde ise ilk sırada yüzde 18.47 düşüşle ıspanak yer aldı. Maydanozda Mart 2019'da fiyat düşüşü yüzde 18.30, yeşil soğanda yüzde 16.15 ve salatalıkta ise yüzde 12.91 düşüş gerçekleşti.

Merkez Bankası ne diyor?

Her ay enflasyon verileri açıklandıktan sonra, Merkez Bankası, alışılmış (mutat) açıklamasını yapar. Banka, aylardır yaş meyve ve sebze fiyatlarındaki artışa bağlı olarak gıda fiyatlarının arttığını ve bunun da enflasyonun temel nedeni olduğuna dikkat çekiyor. Bizim yazdıklarımızı pek dikkate almayanlar, Merkez Bankası'nı hiç dikkate almıyor.
Merkez Bankası, Mart 2019 "Aylık Fiyat Değerlendirme Raporu" nda enflasyonun en önemli nedenlerinden birisinin yaş meyve ve sebze fiyatlarındaki artış olduğuna bir kez daha dikkat çekti.
Bankadan yapılan değerlendirme özetle şöyle: "Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Mart ayında 0.52 puan artarak yüzde 29.77’ye yükselmiştir. Bu gelişmede, taze meyve ve sebze fiyatlarına bağlı olarak yüzde 41.71’e yükselen işlenmemiş gıda enflasyonu belirleyici olmuştur. Taze meyve-sebze grubunda yıllık enflasyonun yüzde 70.69’a ulaşması dikkat çekmiştir. Diğer işlenmemiş gıda grubunda ise kırmızı et fiyatlarında artış gözlenmiştir. Mart ayında işlenmiş gıda fiyatları yüzde 0.25 ile ılımlı bir oranda artmış; grup yıllık enflasyonu yüzde 18.69’a gerilemiştir. Özetle, bu dönemde enflasyon taze meyve-sebze grubunda yükselirken, taze meyve-sebze dışı gıdada gerilemiştir."

Dünyada gıda fiyatları düşerken Türkiye'de neden yükseliyor?
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Gıda Fiyat Endeksi 2018 Mart ayına göre yüzde 3.6 düşüş kaydetti. Birleşmiş Milletler'in açıkladığı FAO Raporu'na göre, süt fiyatlarındaki fiyat artışının tahıl, bitkisel yağ ve şeker fiyat kotasyonlarındaki düşüş ile dengelenmesiyle Gıda Fiyat Endeksi, mart ayında genel olarak sabit kaldı.

Gıda ürünleri sepetinin uluslararası fiyatlardaki aylık değişimlerinin göstergesi olan endeks, Şubat ayından itibaren 2 puanlık ve 2018 Mart ayına göre de yüzde 3.6’lık bir düşüş göstererek ortalama 167 puan kaydetti.

Sütte yüzde 6.2 artış, bitkisel yağda yüzde 4.4, tahılda 2.2 düşüş var

FAO Süt Fiyat Endeksi, Okyanusya ülkelerinden beklenen ihracat elverişliliğindeki daralma öncesinde, tereyağı, peynir ve yağlı süt tozuna olan güçlü ithalat talebiyle, üçüncü ardışık yükselişini yaparak ay süresince yüzde 6.2’lik artış gösterdi.

Buna karşın, FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi, yüzde 4.4,Tahıl Fiyat Endeksi, yüzde 2.2’lik düşüş kaydetti. Şeker Fiyat Endeksi kilit üretici ülkelerdeki hasatların beklenenden fazla olmasıyla yüzde 2.1’lik düşüş gösterdi.

Bu politikayla gıda enflasyonu düşürülemez

Yıllardır yazıyoruz. Fırsatını buldukça anlatıyoruz. Gıda enflasyonunu düşürmenin bir tek yolu var. Tarımın sorunlarını, özellikle üretimde yaşanan sorunları çözmeden gıda fiyatları düşmez, düşürülemez. Üretmeden ve üreten çiftçi para kazanmadan gıda enflasyonuna çözüm bulunamaz.

Biz bunları söyledikçe günübirlik politikalarla çözüm arayanlar her seferinde enflasyona tosladılar.

"Fiyatı artan her ürünü ithal eder, fiyatı düşürürüz ve enflasyon düşer" dediler. Fiyatı düşüremedikleri gibi, ithal edilen ürünlerde üretim azaldı ve fiyat daha da arttı. Dışa bağımlılık arttı.

"Hal Yasası çıkarır, fiyatı en az yüzde 25 düşürürüz" dediler. Yasa çıktı, fiyatlar düşmedi. Şimdi herkes yasadan şikayetçi. Yeni bir Hal Yasası hazırlandı. Yeni yasa da bugün yarın çıkacak ama fiyatlar yine düşmeyecek.

Soğan depolarına, patates depolarına baskınlar yapıldı. Soğan ve patates ithalatına sıfır gümrükle izin verildi. Daha yeni soğan ithalatındaki süre uzatıldı. İthalatla fiyat düştü mü? Düşmedi. Daha da arttı. Soğan 10 lirayı gördü.

Tanzim satış çadırları kuruldu. Halka ucuz meyve ve sebze sunulacaktı. Fiyatlar düştü mü, yine düşmedi.

Dünyanın en büyük havalimanlarından birine sahibiz diye övünürken, domatesi, soğanı ithal ediyorsanız gıda enflasyonunu düşüremezsiniz.

Gıda enflasyonu; ithalatla, tanzim satışla, Hal Yasası ile düşmez, düşürülemez. Tek yolu tarımın sorunlarını çözmektir. Çiftçiye dünya şartlarında girdi temin edilecek, dünya şartlarında destek verilecek. Çiftçi üretecek, para kazanacak. Çiftçinin ürettiği ürün tüketiciye uygun şartlarda sunulacak.

Hiç kimsenin çiftçinin cebinden, tüketicinin cebinden haksız kazanç elde edemeyeceği bir sistem kurulursa gıda enflasyonu düşer. Herkes rahat bir nefes alır. Yoksa biz her ay enflasyonu konuşmaya devam ederiz.