İthalatın beşte birini beş şirket yapıyor
TÜİK'in biraz gecikmeli de olsa açıkladığı veriler, dış ticaretteki yoğunlaşmanın boyutu hakkında çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. 2010 yılı verileri, ithalatın beşte birini, hatta beşte birden fazlasını, tam yüzde 22'sini yalnızca beş şirketin gerçekleştirdiğini gösteriyor. İhracatta ise ilk beş şirketin payı yüzde 17 düzeyinde bulunuyor.
TÜİK verilerine göre, geçen yılki 113 milyar dolarlık ihracatı 48 bin, 185 milyar dolarlık ithalatı ise 55 bin girişimci gerçekleştirdi. Yani ihracatta her bir girişimci 2.4 milyon, ithalatta ise her bir girişimci 3.4 milyon dolarlık ithalat yapmış durumda. Ancak, bu ortalamalar çok yanıltıcı. Çünkü, özellikle ithalatta müthiş bir yoğunlaşma var.
Toplam ithalatın tam yüzde 22'sini beş şirketin gerçekleştirdiğini belirttik. Toplamda en çok pay alan ikinci beş şirketin payının birden yüzde 6.5'e düştüğü dikkate alınırsa, ilk beşin payının büyüklüğü daha kolay kavranabilir.
İhracatta da benzer bir eğilim var. Toplam ihracatın yüzde 17'sini beş şirket gerçekleştirdi. İkinci beşin payı ise yüzde 6.6 düzeyinde.
İlk 50'nin payı yüzde 48
İthalatta ilk 50 girişimci toplamda yüzde 48.4'lük pay alıyor. İlk 50'nin ihracattaki payı ise yüzde 39.4 düzeyinde bulunuyor.
İthalattaki yoğunlaşmanın daha çok daha belirgin olduğunu vurgulamıştık. Buna göre, ilk 100 girişimci toplam ithalatta yüzde 57, ilk 500 girişimci yüzde 76 pay alıyor. 2010 yılındaki 185 milyar dolarlık ithalatın yüzde 84'ünün ilk 1.000 girişimci tarafından gerçekleştirildiği, son 54 bin girişimcinin toplam payının ise ancak yüzde 16 olduğu gözleniyor.
Dış ticaretin zengin ve yoksulları
En fazla ithalat gerçekleştiren ilk beş şirketin toplam ithalatı 40.7 milyar dolar. Bu da, şirket başına 8.1 milyar dolarlık ithalat gerçekleştirildiği anlamına geliyor.
Son 54 bin girişimcinin toplam ithalatı ise yalnızca 29.4 milyar dolar. Buna göre, 54 bin girişimcinin her biri 545 bin dolarlık ithalat yapmış durumda. Aslında 54 bini biraz daha detaylandırabilsek, elimizde bu detayda veriler olsa, çok daha az tutarda ithalat yapanların varlığını da görebileceğiz. Ancak TÜİK, 1.000 girişimciden sonrasına ilişkin detay vermiyor.
İhracatta da durum farklı değil. Toplamda yüzde 17 pay alan ihracat zengini ilk beş girişimci, 19 milyar dolarlık ihracata imza attı. Yani her bir girişimci 3.8 milyar dolarlık ihracat yaptı.
Son 47 bin girişimcinin toplam ihracatı yaklaşık 25 milyar dolar ve bu girişimlerin her birinin ihracatı da 527 bin dolar düzeyinde bulunuyor.
İhracatın yüzde 60'ını KOBİ'ler yaptı
İhracatın yüzde 60'ını, ithalatın ise yüzde 42'sini, çalışan sayısı 250'nin altında bulunan ve KOBİ olarak nitelendirilen işletmeler gerçekleştirdi.
0-9 kişi çalıştıran KOBİ'lerin ihracatta yüzde 16.4 pay alması dikkat çekti. 10-49 kişi arasında çalışanı bulunan KOBİ'ler ihracatta yüzde 24.6, 50-249 arası çalışanı bulunan KOBİ'ler ise yüzde 19.2 pay aldı. İhracatın yüzde 39.6'sını ise çalışan sayısı 250'nin üstünde olan şirketler gerçekleştirdi.
KOBİ'lerin önemi…
Bankacılık sisteminin son yıllarda KOBİ'lere özel bir önem vermesinin altında yatan etkenlerden biri de işte dış ticarette ortaya çıkan paylarda kendini gösteriyor. İhracatın yüzde 41'inin, çalışan sayısı 50'den az olan KOBİ'ler tarafından gerçekleştiriliyor olması, bu kesime olan ilgiyi artırıyor. Bankacılık sistemi de KOBİ'ler konusunda uzmanlaşmaya giderek daha fazla ağırlık vermeye çalışıyor.
İhracat ve ithalat 1.000 girişimcinin elinde! (Yüzde)
İhracat İthalat
İlk 5 girişim 17.0 22.0
İlk 10 girişim 23.6 28.5
İlk 20 girişim 30.2 36.9
İlk 50 girişim 39.4 48.4
İlk 100 girişim 47.0 57.2
İlk 500 girişim 68.3 76.5
İlk 1000 girişim 78.2 84.1
Son 47.009 (İthalat, son 54.119) 21.8 15.9
Tüm girişimler 100.0 100.0
Çalışan sayısına göre dış ticaret (%)
İhracat İthalat
0-9 16.4 6.7
10-49 24.6 16.1
50-249 19.2 19.2
250+ 39.6 57.8
Bilinmeyen 0.3 0.1
Toplam 100.0 100.0