İthalat kasımda rekor kıracak mı?
İthalde alınan KDV'nin rekor düzeye çıkması ve geçen yılın aynı ayına göre yüzde 21 gibi önemli bir artış kaydedilmiş olması, kasım ayındaki ithalatın en azından bu yılın rekorunu kıracağı yorumlarını beraberinde getirdi.
İthalde alınan KDV, kasım ayında 4 milyar 880 milyon lira düzeyinde gerçekleşti ve rekor kırdı. Aslında bu rakam, yalnızca bu yılın en yüksek düzeyine işaret etmiyor, aylık bazda şimdiye kadarki en yüksek gerçekleşmenin de kasım ayında ortaya çıktığı gözleniyor.
Aslında, ithalde alınan KDV son iki aydır belirgin bir hız kazanmış durumda. Ekim ayında da 4 milyar 668 milyon lira düzeyinde bir tahsilat gerçekleşmişti.
İthalde alınan KDV'nin rekor düzeye çıkması ve geçen yılın aynı ayına göre yüzde 21 gibi önemli bir artış kaydedilmiş olması, kasım ayındaki ithalatın en azından bu yılın rekorunu kıracağı yorumlarını beraberinde getirdi. Öyle ya, ithalde alınan KDV böylesine yüksek bir düzeye çıktığına göre, bu vergiyi doğuran ithalat da oldukça yüksek demektir, diye düşünülüyor.
Geçmiş ayların "ithalde alınan KDV-ithalat" gerçekleşmesi arasında oluşan dengeden yola çıkılarak böyle "genel" bir tahmin yapılabiliyor. "Genel" bir tahmin diyoruz, çünkü bu eğilimi bozan aylar da var.
Bu yılın ilk dokuz aylık döneminde ithalde alınan KDV'nin, ilgili aydaki ithalata oranı yüzde 10-12 arasında gerçekleşti. Dokuz ayın ortalaması tam yüzde 11 oldu. Ama bu bağlantı ekim ayında koptu. İthalde alınan KDV'nin ithalata oranı ekimde yüzde 13.84'e ulaştı. Bu yüzden de ekim ayındaki ithalatın yüksek gerçekleşeceği tahmininde bulunanlar yanıldı. Ekim ayı ithalatı 21-22 milyar dolar civarında beklenirken, gerçekleşme 18.8 milyar dolar oldu.
Dolayısıyla kasım ayına ilişkin tahmin yaparken temkinli olmakta yarar var. Eğer ilk dokuz ayın ortalaması düzeyinde, yani yüzde 11 dolayında bir "ithalde alınan KDV-ithalat" bağlantısı gerçekleşeceği varsayılırsa, kasım ayındaki ithalat 24 milyar doları bulacak demektir. 24 milyar dolar, yalnızca bu yılın rekoru olmayacak, şimdiye kadar bir ayda gerçekleşen en yüksek ithalat olarak kayıtlara geçecek, yani Cumhuriyet tarihinin rekoru kırılacaktır.
Ancak, ithalde alınan KDV- ithalat oranı yüzde 12 olursa, bu kez kasım ayı ithalatı 22.5 milyar dolar civarında gerçekleşecektir. 22.5 milyar dolarlık ithalat da bu yılın rekoru olacaktır. 2012 yılında geride kalan on ayda en yüksek aylık gerçekleşme 21 milyar 750 milyon dolar ile mayısta olmuştu.
Yok eğer kasım ayındaki gibi yüzde 14'e yaklaşan bir oran görürsek, bu kez kasım ayı ithalatı 19.5-20 milyar dolar arasına inecektir.
Oranı değiştiren etkenler
İthalde alınan KDV ile ithalat arasında sabit bir oran bulunmamasının en büyük nedeni, ithalat konusu malların KDV oranının aynı olmaması. Ancak burada temel belirleyici, yüklü miktarda gerçekleşen KDV'den muaf ithalatın düzeyi.
Kimi aylarda KDV'den muaf teşvik belgeli yatırım malı ithalatının artması, bu oranın farklı oluşmasına yol açıyor. Ayrıca, dahilde işleme rejimi kapsamında ihraç edilmek üzere gerçekleştirilen ithalatta da KDV uygulanmıyor. Bu tür ithalatın düzeyi de "ithalde alınan KDV-ithalat" oranının değişmesi sonucunu doğurabiliyor.
İlk dokuz ayda ithalde alınan KDV'nin toplam ithalata oranının düşük gerçekleşmesi, bu aylarda yatırım malı ve dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ithalatın görece yüksek olduğunu gösteriyor. Ekimde ise bu tablonun biraz değiştiği, yani KDV'den muaf ithalatın azaldığı, bu yüzden de KDV çok artarken ithalatın yerinde saydığı gözleniyor.
Şimdi merak edilen kasım... Kasımda da KDV'den muaf ithalat düşükse, KDV'deki bu yüksek gerçekleşme ithalata pek yansımayacak demektir. Aksi durumda ise kasımda rekor bir ithalat görmeye hazır olmamız gerekir.
