İthalat-ihracat makası giderek açılıyor
Yaklaşık üç ay önce… 7 Eylül'de bu sütunlarda 2010 yılı ithalatının 180-185 milyar dolar arasına ulaşacak gibi göründüğünü, ihracatın ise 115 milyar dolar civarında gerçekleşmesinin beklenebileceğini yazmışız. Türkiye İstatistik Kurumu'nun dün açıkladığı ekim ayına ilişkin dış ticaret verileri gösteriyor ki, tahminimizde neredeyse tam isabet kaydedebileceğiz.
Ekim sonu itibariyle yıllık ihracat 111.7, yıllık ithalat ise 175.5 milyar dolara ulaştı. Bir anlamda, 2011-2013 dönemine ilişkin orta vadeli programda yer alan 2010 tahminlerine de ekim sonunda ulaşılmış oldu. Orta vadeli programda, 2010 yılı ihracatı 111.7, ithalatı 177.5 milyar dolar olarak tahmin ediliyordu. Aslında ihracat için "bir anlamda" demeye de gerek yok, çünkü aynı rakam ortaya çıktı. Ne var ki, 111.7 milyar dolarlık gerçekleşme, ekimden itibaren geride kalan bir yılı kapsıyor, dolayısıyla aralık ayına geldiğimizde rakam daha da büyüyecek ve orta vadeli programda yer alan tahmin bir miktar aşılacak.
Geçen yılların eğilimleri, bize, ithalatın eylülde yaptığımız tahminin üst sınırında, yani 184 milyar dolar düzeyinde gerçekleşeceğini gösteriyor. Yıllık ihracatta da eylüldeki 115 milyar dolarlık tahminimize çok yakın düzeyde, 114 milyar dolar civarında bir gerçekleşme hesaplanıyor.
Yani, gidişata göre, 2010 yılında 184 milyarlık ithalat ve 114 milyarlık ihracatla tam 70 milyar dolar bir dış ticaret açığı vereceğiz.
Cari açık 47 milyara gidiyor
Bu yılın ilk dokuz ayındaki eğilim, dış ticaret açığının yaklaşık üçte ikisi kadar cari açık verildiğini gösteriyor. Dış ticaret açığı ile cari açık arasında böyle bir denge var. Buna göre, yılın tümünde beklenen 70 milyar dolarlık dış ticaret açığı, 47 milyar dolarlık bir cari işlemler dengesi açığına işaret ediyor. Hemen belirtelim, eylül sonu itibariyle cari işlemler dengesinde yıllık bazda 37 milyar dolarlık açık verilmişti. Eylül sonunda ulaşılan 37 milyar dolar, orta vadeli programda yılın tümü için öngörülen 39 milyar dolarda kalınamayacağının da en somut göstergesi niteliğindeydi zaten.
Bu yılın tümündeki dış ticaret açığı ve cari açık gerçekleşmesi bu düzeylerde olursa, orta vadeli program kapsamında önümüzdeki üç yıl için öngörülen cari açık hedefleri şimdiden anlamını yitirecek. Orta vadeli programa göre, cari açık, 2011 yılında 42.2, 2012 yılında 45.1, 2013 yılında ise 47.8 milyar dolar olarak öngörülüyordu. Oysa gidişat, cari açığın bu yıl 47 milyar dolara ulaşabileceği yönünde.
Ancak, elbette ticaret açığı ve cari açık rakamlarının hep yukarı gideceği gibi bir kural yok. 2009'da olduğu gibi ekonomide yaşanacak bir daralma, hem dış ticaret açığını, hem cari açığı küçültebilir ya da artış hızını yavaşlatabilir. Ne var ki, orta vadeli programın diğer hedefleri, ekonomide bir yavaşlama öngörmediği için ortada çelişik bir durum var.