İthal tüketime günde 141,9 milyon dolar
Türkiye, bu yılın başından eylül sonuna kadar olan dokuz aylık dönemde ithal tüketim maddelerine günde ortalama 141,9 milyon dolar fatura ödedi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) geniş ekonomik grupların sınıflandırması (BEC) bazında dokuz aylık dış ticaret verilerine göre, enflasyonu ve cari açığı düşürme hedefiyle uygulanan parasal sıkılaştırmanın etkisiyle üretim ve yatırımlardaki yavaşlama dolayısıyla bu alanlara yönelik girdi ithalatında bu dönemde sert düşüşler yaşanırken, tüketim malı ithalatı artarak devam etti. 1 Ocak-30 Eylül arasındaki 273 günde toplam tüketim malı ithalatı tam 38 milyar 739 milyon 100 bin 464 olarak gerçekleşti. Buna göre tüketim mallarında günlük ortalama ithalat tutarı 141 milyon 901 bin 466 dolar 90 cent’e geldi.
Geçen yıla göre 4,6 milyar dolar artış
Tüketim malı ithalatının faturası, ocak-eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13,3 oranında 4 milyar 558,3 milyon dolar büyüdü. Bu kapsamda binek otomobil ithalatı geçen yıla göre yüzde 1,7 azalmakla birlikte 12 milyar 515,3 milyon dolarla en büyük faturayı oluşturmaya devam etti. Binek otomobillerin dış alımındaki azalma ithalatta hammadde ve yatırım malları kaynaklı yaşanan sert düşüşe göre daha hafif olduğu için bu ürünlerin toplam ithalat faturasında geçen yıl aynı dönemde yüzde 4,6 olan payı bu yıl yüzde 5’e çıktı. Başka deyişle toplam ithalat faturasındaki her 100 doların 5 doları otomobile ödendi.
En büyük artış ise dayanıklı tüketim malı ithalatında yaşandı. Bu ürünlerde geçen yıl ilk dokuz ayda 4 milyar 727,4 milyon dolar olan ithalat faturası bu yıl aynı dönemde yüzde 74’lük bir artışla 8 milyar 224 milyon dolara ulaştı. İçeride üretim daralması yaşanırken devam eden iç talebin daha fazla oranda ithalatla karşılanması sonucu dayanıklı tüketim malı ithalatına geçen yılkinden 3 milyar 496,6 milyon dolar daha fazla fatura ödendi. İthalat yarı dayanıklı tüketim mallarında yüzde 14,7 artışla 6 milyar 302,9 milyon dolara, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 2,7 artışla 5 milyar 11,5 milyon dolara yükseldi. Böylece dayanıklı, yarı dayanıklı ve dayanıksız tüketim mallarına ödenen toplam fatura geçen yılın aynı dönemine göre 4 milyar 435,2 milyon dolar artarak 19 milyar 538,3 milyon dolara ulaştı.
İthal yiyecek-içeceğe 5,1 milyar dolar
Dokuz aylık dönemde esası yiyecek ve içecek olan işlenmiş tüketim maddesi ithalatı yüzde 5 artışla 3 milyar 195,9 milyon dolara ulaşırken, işlenmemiş bu tür maddelerin ithalat faturası yüzde 8,7 azalarak 1 milyar 894,4 milyon dolar oldu. Böylece işlenmiş ve işlenmemiş yiyecek ve içecek maddelerine toplamda 5 milyar 90,3 milyon dolar ödendi. Tüketim maddesi kategorisinde yer alan, sanayi ile ilgili olmayan taşıma araç ve gereçlerinin ithalatı yüzde 38,9’luk bir artışla 1 milyar 99,9 milyon, yine tüketim maddesi niteliğindeki motor benzini ve diğer hafif yağların ithalatı da yüzde 13,6 artışla 495,3 milyon dolara ulaştı.
İthal otomobilde ilgi Çin’e kaydı
Otomobil ithalatında geleneksel mahreç olan Almanya’dan dış alım azalırken, ilgi son yıllarda otomotiv sanayii hızla gelişen Çin, Romanya, Slovakya ve Güney Kore gibi ülkelere yöneldi. Türkiye’nin ilk dokuz aydaki binek otomobil ithalatında Almanya yine en büyük payı almaya devam etti. Ancak bu ülkeden yapılan ithalat geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 16,8 düşüşle 2 milyar 766,3 milyon dolara geriledi. İkinci sıradaki İspanya’dan yapılan ithalat da 4,3 düşüşle 2 milyar 444,6 milyon dolara gerilerken, son yıllarda Türkiye otomotiv pazarında hızla büyüyen Çin’den dokuz aylık ithalat yüzde 54,1 artışla 1 milyar 147,9 milyon dolara ulaştı. Çin, Türkiye’nin en çok otomobil ithal ettiği ülkelerde üçüncü sıraya yerleşti. Geleneksel mahreçlerden Fransa’dan ithalat yüzde 37 düşüşle 891,1 milyon dolara geriledi. Geçen yıl ilk dokuz ayda bu ülkeden 1 milyar 414 milyon dolarlık otomobil ithal edilmişti. Son yıllarda Volkswagen, Toyota, Peugeot ve Hyundai gibi uluslararası otomotiv üreticisi kuruluşların üretim üssü haline gelen ülkelerden Çek Cumhuriyeti’nden yapılan binek otomobil ithalatı dokuz ayda yüzde 6,6 artışla 774,8 milyon dolara ulaştı.
Yine geleneksel mahreç ülkelerden olan İngiltere’den dokuz ayda yapılan binek otomobil ithalatı da yüzde 47’lik bir artışla 705,7 milyon dolar oldu. Türkiye’nin, 1966 yılında Romanya hükümetinin kurduğu ve adını Romanya topraklarının eski adı olan Daçya’dan alan Dacia markası ile öne çıkan bu ülkeden dokuz ayda yaptığı ithalat yüzde 67,4 artışla 677,9 milyon dolara ulaştı. Aynı dönemde Slovakya’dan yapılan otomobil ithalatı yüzde 66 artışla 516,9 milyon dolar oldu. Volkswagen (Bratislava), Peugeot (Trnava), Kia Motors (Zilina) ve Jaguar Land Rover (Nitra) gibi kuruluşların yaptığı yatırımlarla otomotiv sanayisi ciddi gelişme kaydeden Slovakya, binek otomobilde önemli bir üretim ve ihracat üssü haline gelmiş bulunuyor. Türkiye pazarında önemli bir yere sahip olan Güney Kore otomobillerinin ithalatına dokuz ayda 473,5 milyon, Japon binek otomobillerine de 337,4 milyon dolar ödendi. Güney Kore’den ithalat geçen yıla göre yüzde 46,7, Japonya’dan yapılan ise yüzde 8,7 artış kaydetti.
Üretim girdisi ithalatında sert düşüş
2023’ün ikinci yarısından itibaren başlatılan ekonomik program kapsamında uygulanan parasal sıkılaştırmaya rağmen tüketim malı ithalatı artış ivmesini korurken, özellikle imalat sanayiinde frene basılması nedeniyle üretimde yaşanan ivme kaybı ve ekonomide küçülme eğilimi üzerine üretime yönelik girdi ithalatı ise büyük ölçüde kısıldı. Ocakeylül döneminde hammadde/ ara mallarının ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 13,1’lik bir düşüşle 175 milyar 347,4 milyon dolara geriledi. Ekonominin üretim ayağındaki canlılığın göstergesi olan bu ürünlerin dış alımında geçen yılın aynı dönemine göre 26 milyar 494,7 milyon dolarlık azalma yaşandı. Yeni yatırımlardaki canlılığın göstergesi olan yatırım malı ithalatı da geçen yıla göre yüzde 1,7 oranında 650,6 milyon dolar azalarak 37 milyar 645 milyon dolara geriledi. Hammadde/ara malı ve yatırım malı ithalatında düşüş, tüketim malı ithalatında ise artış yaşanan dokuz ayda Türkiye’nin toplam ithalatı yüzde 8,1 azalarak 252 milyar 183,4 milyon dolara geriledi. Dokuz aylık dönemlere göre toplam ithalatta üretim girdisi olarak hammadde/ara malının payı yüzde 73,5’ten yüzde 69,5’e düşerken, tüketim mallarının payı yüzde 12,5’ten yüzde 15,4’e yükseldi.