İthal tüketim tam gaz sürüyor
Toplam ithalatın geçen yıla göre yüzde 5 arttığı yılın ilk yedi ayında, ekonominin üretim ayağındaki canlılığı gösteren ara malı ithalatı yüzde 4,9 gerilerken, tüketim malı ithalatında yüzde 67,9 artış yaşandı.
Yılın ilk yedi ayında, üretimde girdi olarak kullanılan ara mallarının ithalatı gerilerken, tüketim malı ithalatında ise adeta patlama yaşandı. İthalat faturasında tüketimin payı yüksek düzeye ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan dış ticaret verilerine göre toplam ithalatın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5 artışla 216,8 milyar dolar olduğu ilk yedi ayda, tüketim malı ithalatı yüzde 67,9 artışla 26,3 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde ithal tüketime, geçen yılın eş dönemine göre 10,6 milyar dolar daha fazla döviz ödendi. Tüketim malı ithalatında yedi aylık dönemlere göre tarihi en yüksek düzey görüldü.
İthal otomobile 9,6 milyar dolar
Ocak-temmuz döneminde en büyük artış otomobil ithalatında yaşandı. İthal otomobillere ödenen döviz yedi ayda yüzde 154,1 artışla 9,6 milyar dolara ulaştı. Otomobil ithalatına, geçen yılın aynı dönemine göre 5,8 milyar dolar daha fazla döviz ödendi.
Aynı dönemde ithalat faturası, dayanıklı tüketim mallarında yüzde 57,3 artışla 3,7 milyar, yarı dayanıklı tüketim mallarında yüzde 45 artışla 4,1 milyar dolar, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 25,3 artışla 3,8 milyar dolar oldu. Esası yiyecek içecek olan işlenmiş-işlenmemiş tüketim malları ile motor benzini ve diğer hafif yağlar ve sanayi ile ilgili olmayan taşıma araç gereçlerine ödenen toplam döviz de yüzde 38,7 artışla 5 milyar dolara yaklaştı.
Tüketim malı ithalatı bu yıl aylar itibarıyla yüksek artış ivmesini sürdürdü. Geçen yılın aynı aylarına göre ocak ayında yüzde 70,5, şubatta yüzde 64,3, martta yüzde 65,1, nisanda yüzde 67, mayısta yüzde 74,9 oranında artan söz konusu ithalat, kur şoku yaşanan haziran-temmuz döneminde de devalüasyona rağmen artış ivmesini korudu.
Kurlarda rekor yükseliş yaşanan haziran ayında ara malı ithalatı yüzde 4,7, toplam ithalat yüzde 17,5 oranında azalırken, tüketim malı ithalatındaki artış hızla kesmekle birlikte yüzde 37,8 oranı ile devam etti. Kurlarda yükselişin sürdüğü temmuzda da ara malı ithalatındaki yüzde 4,7’lik düşüşe karşılık tüketim malı ithalatında yüzde 99,6 oranında rekor bir artış yaşandı. Buna göre yaşanan devalüasyon tüketim mallarında birim ithalat miktarını fazla etkilemedi ve artan kurlarla birlikte ithalatın faturası kabardı.
İthalatta tüketimin payı yüzde 15’e çıktı
2022 yılının tümünde yapılan ithalatın yüzde 8,4’ünü tüketim malları oluşturuyordu. Söz konusu oran bu yıl aylar itibarıyla ocakta yüzde 8,7 olurken, şubatta yüzde 11,1’e, martta yüzde 12,2’ye, nisanda yüzde 12,9’a yükseldi. Mayısta yüzde 12’ye düşen tüketim mallarının toplam ithalattaki payı devalüasyon ayı haziranda yüzde 14’e ve temmuzda yüzde 14,6 ile en yüksek düzeyine ulaştı. İlk yedi aydaki toplam ithalat faturasının yüzde 12,1’i tüketim mallarına ödendi. Tüketim malı ithalatının toplamdaki payı geçen yılın aynı döneminde yüzde 7,6 olmuştu. İlk yedi aylık dönemlere göre toplam ithalatta yatırım mallarının payı da yüzde 10,5’ten yüzde 13,7’ye çıkarken, ara mallarının payı yüzde 81,9’dan yüzde 74,1’e geriledi.
Üretim için yapılan ithalat geriledi
İthal tüketimdeki artışa karşılık, ekonominin üretim ayağındaki dinamizmi gösteren ve toplam ithalat faturasının en büyük bölümünü oluşturan, sanayi üretiminde gerekli işlenmiş ya da işlenmemiş hammaddeler ile petrol ve doğal gazın yer aldığı ara malı ithalatının toplam tutarı yılın ilk yedi ayında geçen yıla göre yüzde 4,9 azalarak 160,8 milyar dolara geriledi. İthal ara malına geçen yılın eş dönemine göre 8,4 milyar dolar daha az döviz ödendi. Bu düşüş, sanayide yerli girdi kullanımı artışından çok maliyetleri yükselten kur artışlarının etkisiyle sanayide frene basma eğiliminden kaynaklandı. Ülkedeki yatırım eğilimini gösteren yatırım/sermaye malı ithalatı ise yüzde 37,1 artışla 29,6 milyar dolar oldu. Yedi aylık tüketim malı ithalatı, neredeyse yatırım malı ithalatını yakaladı.