İşyerlerinde sendikalaşma artacak
Sendika, işçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az 7 işçi veya işverenin bir araya gelerek bir işkolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşları ifade etmektedir.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu gereğince İşkollarındaki İşçi Sayıları ve Sendikaların Üye Sayılarına İlişkin 2014 Temmuz ayı İstatistikleri Hakkında Tebliğ'de yer alan verilere göre Türkiye’de 12 milyon 287 bin 238 işçi bulunmaktayken bu işçilerin 1 milyon 189 bin 481’i sendikalıdır. Bu sayı 2014 Ocak ayında 1 milyon 96 bin 540 idi.
Bir işyerinde yapılan asıl iş, mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan işi; yardımcı iş ise, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl iş devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan işi ifade etmektedir. Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılmaktadır.
Türkiye’ de sendikalaşma işkolu esasına göre kurulmaktadır. Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nca yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren 15 gün içinde dava açabilir. Mahkeme 2 ay içinde kararını verir. Kararın temyiz edilmesi hâlinde Yargıtay uyuşmazlığı 2 ay içinde kesin olarak karara bağlar.
Toplu iş sözleşmesi yapılması için öncelikle sendikanın yetkisinin olması gerekmektedir. Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az %1’inin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir. Yetkinin belirlenmesinde 6552 sayılı “Torba” Kanun öncesi düzenleme, kurulu bulunan işkolunda çalışan işçilerin %3’ünün üye bulunması şeklindeydi. İşletme toplu iş sözleşmeleri için işyerleri bir bütün olarak dikkate alınır ve yüzde kırk çoğunluk buna göre hesaplanır. İşletmede birden çok sendikanın yüzde kırk veya fazla üyesinin olması durumunda başvuru tarihinde en çok üyeye sahip sendika toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.
6552 sayılı “Torba” Kanun ile yukarıdaki düzenlemeye ek olarak “İşveren sendikaları, tüzüklerinde hüküm bulunmak ve şartları genel kurul kararıyla belirlenmek kaydıyla, işçilerin sigorta primlerinin işveren payının ödemelerinde kullanılmak ve nakit mevcudunun yüzde yirmi beşini aşmamak üzere karşılıksız yardıma dayalı dayanışma ve yardım fonu oluşturabilir” hükmü kanuna işlenmiştir. Bu düzenleme ile işveren sendikalarınca dayanışma ve yardım fonu oluşturabilme ve işçilerin sigorta primlerinin işveren payının bu fondan karşılanması yönünde düzenleme yapılmıştır.