İşyerlerinde kreş açma yükümlülüğü var mı?

Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmeliğ’in 13. maddesi ile işverenlere; yaşları ve medeni halleri ne olursa olsun 100-150 arasında bayan çalışanı olması halinde emzirme odası kurma; 150’nin üzerinde bayan çalışanı olması halinde ise, kreş açma zorunluluğu getirilmiştir. Düzenleme gereği işverenler, bayan çalışanlarının tamamı bekâr olsa yahut çocuğu bulunmasa da kreş açmak ya da emzirme odası kurmak zorundadır.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na istinaden çıkarılan “Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmeliğin” 13. maddesi ile getirilen özel sektör işyerleri için kreş yükümlülüğü kapsamında işyerlerinde kurulacak oda ve yurtlarda bulunacak nitelikler:

1) Bodrum katında ve doğrudan açık havaya açılmayan yerlerde olamaz.

2) Pencereleri doğrudan güneş ışığı alacak şekilde olur.

3) Kadın ve velayet hakkına sahip erkek çalışan sayısının en az %10’u oranında yatak, yeterli sayıda gözlem odası ve bir emzirme yeri bulunur. İhtiyaca göre yeterli sayıda yatak, bölme ve diğer araç ve gereçler ilave edilir.

4) Çocukların bulundurulacağı odaların taban alanlarının her çocuğa en az 3 metrekare, hacimlerinin ise her çocuğa en az 8 metreküp hava düşecek şekilde ve bol ışıklı olması gerekir.

5) Taban, çocukların sağlığına zarar vermeyecek ve kolayca temizlenebilecek bir malzeme ile döşenmesi gerekir.

6) Duvarlar ve bölmeler yeterli bir yüksekliğe kadar kolayca temizlenebilir bir maddeyle boyanması veya kaplanması gerekir.

7) Odalar ve eşyalar toz tutmayacak şekilde düz ve basit olması gerekir.

8) Çocuk karyolaları ve komodinleri temiz, boyalı, kullanıma ve sağlığa uygun nitelikte olması gerekir. Karyolaların ayarlanabilir yüksek korkulukları bulunur.

9) Yurtlarda yeterli büyüklükte bir bahçe bulunması gerekir.

10) Çocukların dinlenmeleri ve oynamaları için yeterli araç ve gereçler bulunması gerekir.

11) Oda ve yurtlarda, anneler ve görevliler için yeteri kadar tuvalet ve lavabo, her 10 yatağa bir çocuk banyosu, çocuk yatak odalarının bitişiğinde çocukların kullanabileceği lavabolar bulunması gerekir. Yurtlarda, ayrıca, çocuklar için yeteri kadar tuvalet bulunması gerekir.

12) Oda ve yurtlarda, mamaların ve yiyeceklerin hazırlanması, muhafazası, dağıtılması, yedirilmesi ve kullanılan araç ve gereçlerin temizlenmesi için gerekli yerler bulunması gerekir.

13) Oda ve yurtlarda, yatak odalarından ayrı bez değiştirme odaları olması gerekir. Bu odalarda, masa, yatak, şezlong gibi eşyalar, temiz ve kirli bez ve çamaşırların ayrı ayrı konulması için gerekli dolap ve kaplar bulundurulur.

14) Yatak eşyası ve annelere emzirme esnasında giydirilen gömleklerin temiz olması ve düzenli olarak korunması gerekir.

15) Çocuklar, emzirme yerlerine çocuk bakıcısı ya da sağlık personeli tarafından getirilir, emzirmenin bitiminde yine aynı kimseler tarafından alınarak, temizlik ve bakımları yapıldıktan sonra yataklarına bırakılır.

Özel sektör açısından; işyeri hekimi, hemşire, çocuk bakıcısı ve benzeri ek personel istihdam etmek; kreş için Yönetmelikte öngörülen fiziki koşulları sağlamak gibi ilave maliyet getirmektedir.

Esasen konu objektif açıdan değerlendirildiğinde, kreş açmak ve işletmek tamamen uzmanlık gerektiren alanlardır. İşverenlerin kreş açma yükümlülüğü, işyerlerinde bir çok soruna yol açtığı gibi, işletmelerde hijyen açısından da çocukların bulundurulması doğru değildir. Ayrıca kadın istihdmının önünde de bir engel olarak görülmektedir. Ülkemizde kreş sayısı ile çocuk bakımında uzman personel sayısı arttırılmalı ve mevcut kreşlerin nitelikleri iyileştirilmek suretiyle bu yöndeki ihtiyaç yerel yönetimler eliyle karşılanmalıdır. Bu nedenle çalışan annelerin en büyük sorunu olan kreş ve bakımevi konusunda çözüm olarak belediyelerin bu yönde yatırım ve hizmet vermelerinin sağlanması en doğru çözüm olacaktır.