İştirak satış kazançları istisnası ve kâr payı stopajı

Son bir aylık dönemde vergiye ilişkin te­mel iki düzenleme yapıldı. Bunlardan il­ki iştirak satış kazançları istisna oranının %75’ten %50’ye indirilmesi, ikincisi, kâr dağıtımı stopaj oranının %15’e yükseltilme­si oldu.

İştirak satış kazançları istisnası daraltıldı

İştirak satış kazançlarına ilişkin, 2023 yılı ortalarında kamuoyuna yansıyan bir kanun teklifinde istisnanın daraltılmasına yönelik bir hüküm vardı. Bu daraltmanın yürürlük tarihi de takip eden yılbaşı olarak öngörül­müştü. TBMM’ne sevk aşamasında bu mad­denin teklifte olmadığı görülmüştü.

Böylece iştirak satış kazançları istisna oranı aynı şe­kilde kalmıştı. TBMM den geçerek kanun­laşan 7456 sayılı yasanın 19’uncu maddesi ile Kurumlar vergisi Kanunu'nun 5. Mad­desinde yapılan değişiklikle; kurumlarca iki yıldan fazla süreyle elde tutulan gayrimen­kul satış kazançlarında daha önce %75’ten %50’ye düşürülen istisna tamamen kaldı­rılmıştı.

Ancak aynı Kanunun 22’ci madde­si ile Kurumlar Vergisi Kanununa bir geçi­ci madde eklenerek bu kaldırılma işleminin kanunun yayından sonra edinilen taşınmaz­lar için geçerli olacağı, mevcut taşınmaz­lar için ise istisna oranının %25 olarak uy­gulanmaya devam edileceği belirtilmiştir. Aradan bunca zaman geçtikten sonra ya­yınlanan bir Cumhurbaşkanı Kararı ile ku­rumların iki yıldan fazla ellerinde tuttuk­ları iştirak hisselerinin satışlarına ilişkin istisna oranı %75’ten %50’ye düşürülmüş­tür. Cumhurbaşkanı Kararı yayınlandı­ğı gün yürürlüğe girmiştir.

Daha açık deyi­miyle yasal düzenlemede öngörülen geçiş dönemi kararda öngörülmemiştir. Bu ko­nuyla ilgili belki idare tarafından kapsama yönelik açıklama yapılması ihtimali olabi­leceği, en azından tarafımızca düşünülmüş­se de bugüne kadar böyle bir gelişme olma­mıştır. Hal böyle olunca mevcut durumda kurumların iki yıldan fazla aktiflerinde bu­lundurdukları iştiraklerinin satışında is­tisna 25 puan azaltılmış bir diğer deyişle de iştirak satış kazançlarından vergiye ta­bi tutulacak kısım %100 artırılmış oldu.

Bizim konuyu değerlendirmeye alma ne­denimiz uzun yıllardır uygulanan böyle bir istisnanın bu derece önemli ölçüde daral­tılmasında bir geçiş düzenlemesi olmama­sının vergi güvenliği açısından çok yerin­de olmadığına dikkat çekmekten ibarettir. Bu şekilde düzenlemeler için bir geçiş hük­mü uygulanması vergide öngörülebilirlik ve vergi güvenliği açısından önemlidir. Buna yönelik bir düzenleme yapılabilmesi için el­bette henüz zaman geçmiş değildir.

Kâr payı stopajı esasen zaten uzun yıllar

%15 olarak uygulanmaktaydı. Üç yıl önce bu oran %10’a düşürülmüştü. Aslında Bu oran indirimi ile bir anlamda başlangıçta konu­lan sistematik de bozmuştu. Başlangıçta konulan sistematik, kurumların gerçek ki­şi ortaklarına dağıtılan kâr payının toplam­da yaklaşık olarak maksimum en yüksek ge­lir vergisi oranı kadar vergi yükü taşıması esasına dayanıyordu.

Fiilen de kar dağıtımı stopajı sonrasında kâr payını elde eden ger­çek kişi ortak tarafından alınan kar payının yarısı beyan edildiği için, ek bir vergi öde­meksizin veya çok sembolik bir vergi öden­mesi ile bu kar payının elde edilmesine im­kân sağlanıyordu. Sonuçta kâr payı stopaj oranının tekrar %15’e çıkarılması kar payı elde eden gerçek kişi ortak açısından vergi yükünde bir değişikliğe neden olmamakla beraber sadece paranın zaman değeri anla­mında bir farklılık yaratabilecektir. Özünde bu düzenleme ile daha önce bozulan siste­matik de tekrar normale dönmüş oldu.

Gayrimenkul yatırım fon ve ortaklıklarına etkisi

Bu düzenleme gayrimenkul yatırım fon ve ortaklıkları bakımından ise daha anlam­lıdır. Bu fon ve ortaklıkların kazançlarına yönelik kurumlar vergisi istisnasından ya­rarlanmaya devam edebilmeleri için gayri­menkule dayalı kazançlarının yarısını ku­rumlar vergisi beyannamesi verilmesi ge­reken ikinci ayın sonuna kadar dağıtmaları gerekmektedir. Oran artışını bu hükümle birlikte değerlendirdiğimizde yatırım fon ve ortaklıkları bakımından bu oran artışı daha bir anlamlı olacaktır.