İstihdamı artıracak faktörler nelerdir?
TOBB’un son sektörler toplantısında Cumhurbaşkanı Erdoğan, işadamlarından istihdam seferberliği isterken, önemli işadamlarıyla tek tek yeni işçi alımı pazarlıkları yaptı. Abdülkadir Konukoğlu ile pazarlığı, televizyon naklen yayınına yansıdı. Konukoğlu, 20 bin çalışanına yüzde 5 ek yapma sözü verdi. 1000 yeni istihdam sözü gündeme gelmiş oldu.
Öğrendiğim kadarıyla toplantının kapalı bölümünde kürsüde sektörlerinin sorunlarını anlatmaya çıkan TOBB sektör temsilcileriyle Cumhurbaşkanı arasında benzer istihdam pazarlıkları devam etmiş. Cumhurbaşkanı yüzde 11.8’lerde olan işsizlik rakamının yüzde 10’ların altına çekilmesi için başlatacakları seferberlik sonuçlarının takibini valilerin yakından izleyeceklerini de ifade etmiş..
Cumhurbaşkanı’nın sektör temsilcilerinden istihdam seferberliği istemesi üzerine ben de istihdamı artırma konusunda neler düşündüğümü sıralamak istedim:
• İstihdam artışı için üretimi artıracak yatırımların süreklilik taşıyor olması gerekiyor. Bu da yatırım ortamının sürekli iyileştirilmesini ve desteklenmesini gerektiriyor.
• Ölçeklerin büyütülmesi rekabetçi olması yolunda adımlar atılmalıdır. Bunun için ekonomimizdeki kurumların yüzde 92’sini oluşturan KOBİ’lerdeki gelişme önemlidir. Bu KOBİ’lerin yüzde 90’ı en çok 9 çalışanlı mikro işletmelerdir. KOBİ’lerin yeni destekler ve birleşmelerle büyütülmesi yeni istihdama yol açacaktır.
• 2007 yılı Ocak ayında ülkemizde kapasite kullanım oranı yüzde 77.4 iken 2017 Ocak ayında 74.5 olarak gerçekleşmiştir. Alt kalemlerden dayanıklı tüketim mallarında kapasite kullanımı yüzde 69.2, dayanıksız tüketim mallarında yüzde 71, tüketim mallarında yüzde 70.6, gıda-içecek sektöründe yüzde 70’tir. Bu alt sektörlerde kapasite kullanımını yüzde 80-85’lere çekebilecek girişimler yeni yatırımlar ve istihdamda zorunlu artışlara yol açacaktır.
• İstihdamı artırıcı bir başka unsur, doğrudan yabancı sermaye girişinin artmasıdır. Bir dönem yıllık 21 milyar dolar seviyesine yükselen doğrudan yabancı sermaye 2015 yılında 11.4 milyar dolara geriledi. 2016 beklentisi de 15 milyar doların altında tahmin ediliyor. Doğrudan yabancı sermaye girişinin yıllık 20 milyar dolarlar seviyesinde seyretmesinin sağlanması istihdam artırıcı diğer bir faktör olacaktır.Bu da ancak,yatırım ortamının iyileştirilmesi ve yabancılara yeni karlı imkanlar sunulmasıyla mümkündür.
• 2016 yılında toplam nüfusta iş gücüne katılım oranı yüzde 52.4, istihdam oranı yüzde 46.2, işsislik oranı yüzde 11.8 olarak sonuçlandı. Genç işsizlerin oranı yüzde 21.4, ne eğitimde ne istihdamda olanların oranı ise yüzde 24.3 olarak gerçekleşti. Bu rakamlar bir yandan işgücüne katılım ve istihdam oranlarının artabileceğini gösteriyor. Özellikle işgücüne katılım oranı yüzde 33.1 seviyesinde olan kadınların katılımlarının artabileceği görülüyor
• İstihdamı artıracak bir başka konu da iş alanlarında, sektörlerde talep edilen özel becerili kalifiye eleman eğitiminin geliştirilmesi olacaktır. İşverenler yüksek işsizlik oranına, çok sayıda iş arayanlara karşın, istedikleri nitelikte eleman bulamamaktan şikayetlerini dile getiriyorlar. Sektör taleplerinin belirlenip, onların isteklerine uygun eğitimli elemanlar yetiştirilmesi çalışmalarının artırılması da istihdamı artırıcı bir başka faktördür.
Doğaldır ki eli taşın altında olan iş insanlarının benim bu önerilerime ekleyecekleri vardır. İstihdamın artırılması seferberliği gündeme getirilirken, bölgeler ve sektörlere göre yapılabilecekler konusunda kamunun iş dünyasıyla diyalog içine girerek, istihdamı artırıcı formüller geliştirme çalışmaları yapmaları gerekli olacaktır.