İstihdamda kriz ilk nereleri vurmaya başladı?
İşsizlik oranı bu yıl yaz aylarında düşeceğini yükseldi ve ağustos-eylül-ekim aylarının ortalamasını yansıtan eylül döneminde işsizlik oranı yüzde 11.43’e çıktı. Bu eğilim, ekonomideki kötüleşmenin derinleşmesine paralel olarak daha da güçlenecek.
Yılın 3. çeyreğinde ekonominin küçülmenin öncüsü bir durgunluğa girmesi, istihdam ve işsizlik cephesinde sert krizin öncü sarsıntılarını ortaya çıkardı. Bu olumsuz gidişin ilk vurduğu yerlerin hangi kesimler olduğuna baktığımızda şunları görüyoruz:
* Özel sektör istihdam azaltmaya başlamış durumda. Eylül döneminde bir yıl öncesine göre istihdam 266 bin gibi cılız bir artış kaydetti. Ancak bu esas olarak kamu sayesinde gerçekleşmiş gözüküyor. Kamu yönetimi, savunma, eğitim ve sağlık sektörlerindeki toplam istihdam artışı 880 bin kişi. Kamu ağırlıklı bu üç sektör olmasaydı, istihdam artış bir yana 614 bin düşecek ve işsiz sayısı 4 milyon 363 bine, işsizlik oranı da yüzde 13.3’e fırlayacaktı.
* Üstelik kamu ağırlıklı bu sektörlerdeki istihdam artışı da nitelikli işgücü istihdamı değil. Bu durum, kamudaki istihdam artışının da seçim ekonomisine bağlı suni bir artış olduğunu gösteriyor. Örneğin eğitimdeki 127 bin kişilik istihdam artışının 33 bini ortaokul ve altı eğitimli olmak üzere 77 bini yüksek öğrenim görmemişlerden oluşuyor. Sağlıktaki 305 binlik istihdam artışının 155 bini lise düzeyinde bile meslek eğitimi almamış kişilerden oluşuyor. Bunların 99 bini de ortaokul ve altı eğitimli. Kamu yönetimi ve savunmadaki 448 bin kişilik istihdam artışının 209 bini ortaokul ve altı eğitime sahip.
* Özel sektörde de krizi en erken yaşamaya başlayanlar küçük işletmeler olmuş. 10 ve daha az kişinin çalıştığı mikro işletmelerde geçen yıla göre 269 bin kişilik bir istihdam kaybı var.
* Düşük nitelik gerektiren işlerde işten atmalar daha etkili hissediliyor. Büro ve müşteri hizmetlerinde 58 bin, tarımda 65 bin, sanatkarlık işlerinde 78 bin, nitelik gerektirmeyen işlerde 189 bin istihdam kaybı var. Bu arada toplam istihdamdaki 266 bin kişilik artışın 113 bin ile yüzde 42.5’inin yöneticilerden oluşması da garip bir çelişki oluşturuyor.
* Lise altı eğitimlilerde toplam 270 bin kişilik istihdam kaybı var. İstihdam artışı 441 binle en fazla yüksek öğrenimlilerde. Ancak bu bile yüksek öğrenimli işgücü artışı karşısında yetersiz kaldığından yüksek öğrenimli işsiz sayısı da 52 bin artmış durumda.