İstihdam sorunu tartışılırken işci sendikalarına da söz verilse iyi olur
Dün Ankara'da Dünya Bankası tarafından Türkiye'deki istihdam sorunu üzerine hazırlanan raporun tartışması yapıldı.
Toplantı programında, Dünya Bankası tensilcileri, Gelir İdaresi ve Hazine temsilcileri, üniversite öğretim üyelerine yer verilmiş idi.
Toplantının ana konusu "kayıtdışılık" idi ise de sonunda iş döndü dolaştı, esnek istihdam, kıdem tazminatı, bölgesel asgari ücret ve vergi yükü konularında düğümlendi.
Bu tür toplantıların programında işçi örgütlerinin programlarına da yer verilmesinde büyük yarar vardır. Aksi halde konular tek taraflı ortaya konur ve ortada kalır.
Türkiye'de çalışan sayısı 21 milyon. Bunların 9 milyonu (Yüzde 42'si) kayıtdışı çalışıyor.
Kayıtdışı çalışanların oranı tarımda yüzde 85, tarım dışında yüzde 28 oranında.
Şimdilerde yüzde 42 olan kayıtdışılık oranı 2003 yılında yüzde 51 imiş. Demek ki yıllar içinde az da olsa bir azalma var.
Toplantı nedeniyle öne çkıkan konulara gelince:
1) Esnek işgücü/Esnek çalışma şartları uzun süredir işveren örgütlerinin gündeme getirdiği bir konu.
Yabancılar buna "Easy hire-easy fire" (Kolay al-kolay çıkar) diyorlar.
Bunun uygulandığı ülkelerde sosyal sistem güçlü. Çalışma piyasası güçlü. İşten çıkarılanı iş buluncaya kadar devlet ayakta tutuyor. İş imkanları çok olduğu için işten çıkarılan kolaylıkla başka iş bulabiliyor.
Bizde bu imkanlar yok.
2) Kıdem tazminatı kabaca işçiye yılda 13'üncü maaş ödemesidir. Bizde kıdem tazminatları para olarak değil de hesaben ayrıldığı için ödenirken işveren zorlanıyor.
Gene sosyal güvenlik sistemine bağlı olarak kıdem tazminatı önemli bir güvence.
3) Bölgesel asgari ücret konusunda uzun süredir ısrar var. Bölgesel asgari ücret diğerlerine göre tartışılabilir, uygulanabilir bir öneridir.
4) Ücret üzerindeki yükler denilince vergi yükü ile sosyal güvenlik primi yükünü birbirinden ayırmak gerekir.
Görülüyor ki, sosyal güvenlik yükünü zaten devlet önemli ölçüde yüklenmiş durumda. Daha fazla fedakarlık edemez. Fakat gelir vergisinde müsamaha imkanı vardır.
Bu konular uzun süredir tartışılır. İstihdam sorununun ciddileştiği şu dönemde hangi tedbir istihdam artışına imkan verir, hangisi işsizliğin daha fazla artmasına yol açar çok iyi değerlendirmek gerekir.
Başka ülkelerdeki uygulamalara bakarak, gerekli müesseseler kurulmadan, alt yapı oluşturulmadan kolay al-kolay çıkar sistemini Türkiye'ye getirmek, kıdem tazminatını kaldırmak yarar yerine zarar verebilir.