İstanbullu konut, Güneydoğulu gıda için harcıyor
İstanbul ve Güneydoğu Anadolu'daki hanelerin iki grup harcamasında tam bir çapraz gerçekleşme oluştuğu dikkati çekiyor.
İstanbul'da yaşayanlar harcamalarının üçte birini konut ve kiraya, Güneydoğu Anadolu'da yaşayanlar ise yine yaklaşık aynı oranını gıda ve alkolsüz içeceklere yapıyorlar.
İstanbul'daki hanelerin gıda ve alkolsüz içeceklere ayırdıkları pay yüzde 19'da kalıyor, Güneydoğu Anadolu'daki haneler de konut ve kiraya yalnızca yüzde 23 pay ayırıyor.
Yani İstanbul'un konut ve kirasıyla Güneydoğu'nun gıdası; Güneydoğu'nun konut ve kirasıyla da İstanbul'un gıdası neredeyse birbirine eşit pay alıyor. Tabii ki, o yörelerdeki harcamadan alınan pay açısından bir eşitlik söz konusu. Sonuç olarak, bu iki harcama grubunda bir bakıma, tam bir çapraz gerçekleşme ortaya çıkıyor.
Bu veri; Türkiye'nin en gelişmiş yöresiyle, en geri kalmış yöresinde harcamaların nerelere yönlendirildiğini gösteren tipik bir gösterge niteliğinde. Bilinmeyen bir durum değil tabii ki, ama bir kez daha kanıtlanmış oluyor; düşük gelir grubundaki insanların önceliği karınlarını doyurabilmek…
TÜİK'in dün açıkladığı hanehalkı tüketim harcamaları bölgesel sonuçlarına göre, İstanbul'daki haneler, konut ve kiraya çok büyük pay ayırmak durumunda kalıyorlar. Bu yüzden de İstanbul'daki hanelerin, genel olarak ikinci sırada yer alan gıda harcamalarında bölgeler arasında son sırada bulundukları dikkati çekiyor.
İstanbul'daki hanelerin harcamalarında konut ve kiranın payı tam yüzde 33.8 düzeyinde. Ancak, ortalamada yüzde 33.8 olan konut ve kiranın payı, yüzde 20'lik gelir gruplarına göre önemli farklılıklar gösteriyor. Gelir sıralamasında ilk yüzde 20 içinde yer alanlar, harcamalarının yüzde 42.6'nı konut ve kiraya ayırıyor. Oran, yüzde 20'lik gruplar bazında sürekli azalıyor ve son grupta yüzde 27.8'e iniyor.
Harcamalarda konut ve kiraya ayrılan pay açısından İstanbul'u yüzde 31.1 ile Batı Anadolu, yüzde 29 ile de Doğu Marmara izliyor. Kuzeydoğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri'nde ise konut ve kiranın payı yüzde 22.8'e kadar iniyor.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yaşayanlar, harcamalarının yüzde 33.1'ini gıda ve alkolsüz içeceklere yöneltmek durumunda kalıyorlar. Gıda ve alkolsüz içeceklerin payı, İstanbul'da ise yüzde 18.9'a kadar düşüyor. Başta da belirttiğimiz gibi, bu iki bölge gıda ve alkolsüz içecekler ile konut ve kira harcamalarında adeta tam bir çapraz gerçekleşmeye konu olmuş durumda.
Bu iki bölge arasında eğitim hizmetlerine ayrılan payda da uçurum var. İstanbul'daki haneler harcamalarının yüzde 2.8'ini eğitime ayırabiliyor. Bu oran, Güneydoğu Anadolu'da ise ancak yüzde 1.1 düzeyinde bulunuyor.
Harcamaları dörtte biri İstanbul'da
Toplam tüketim harcamalarının dörtte biri İstanbul'da gerçekleştiriliyor. Öyle ki, harcama payında ikinci sırada bulunan Ege Bölgesi'nde, yüzde 13.9 ile İstanbul'un neredeyse ancak yarısı kadar harcama yapılabiliyor. Üçüncü sırayı yüzde 12.1 ile Akdeniz, dördüncü sırayı ise yüzde 11.1 ile Batı Anadolu alıyor.
Türkiye'de gerçekleştirilen eğitim hizmetlerine dönük harcamaların tam yüzde 33'ü İstanbul'da yapılıyor. İstanbul, eğitim hizmeti harcamalarında ikinci sırada bulunan ve toplamda yüzde 14.5 pay alan Batı Anadolu'ya tur bindiriyor.
Lokanta ve otel harcamalarında da İstanbul açık ara önde. Bu alanda Türkiye genelinde yapılan harcamaların yüzde 32.6'sı İstanbul'da gerçekleştiriliyor.
Rakamları doğru okumak
Harcamalarda özellikle gelir gruplarına göre olan rakamları okurken, o rakamların derinliğine analizinde yarar var. İstanbul'dan ve eğitim harcamalarından örnek verelim:
İstanbul'daki haneler, toplam harcamalarının yüzde 2.8'ini eğitime ayırıyor. En zengin yüzde 20'lik grupta eğitime ayrılan pay yüzde 1.1 düzeyinde. Eğitimin payı; ikinci yüzde 20'de yüzde 1.5, üçüncü yüzde 20'de yüzde 1.6, dördüncü yüzde 20'de yüzde 1.7, beşinci yüzde 20'de ise yüzde 5.1 düzeyinde. Bu rakamlara bakarak, "zengin kesim eğitime az para harcıyor" diyebilir miyiz? Bir harcama için "düşük oranda pay ayırmak" ile "az para ayırmak" arasında dağlar kadar fark var.
Rakamları bilme şansına sahip değiliz tabii ki, ama şurası kesin; ilk yüzde 20'lik grubun eğitime ayırdığı yüzde 1.1'in mutlak değer olarak karşılığı, son yüzde 20'lik grubun ayırdığı yüzde 5.1'in mutlak değer olarak karşılığından kat be kat fazladır.