İstanbul’dan kaçış hızlandı

2023 yılında Türkiye gene­linde 3,5 milyon dolayın­daki nüfus iç göç yoluyla il değiştirirken, beklenen büyük depremin tehdidi altındaki İs­tanbul, “net” göç sayısında 81 il içinde açık farkla ilk sırada yer aldı. Geçen yıl şubat ayında yaşa­nan büyük depremlerden birin­ci derecede etkilenen illerde de göçler nedeniyle önemli boyutta nüfus kaybı yaşandı.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı 2023 yılı iç göç istatistiklerine göre geçen yıl ül­ke nüfusun yüzde 4’lük bölümünü oluşturan 3 milyon 450 bin 953 kişi iller arasında göç etti. İl değiştiren nüfus önceki yıla göre yüzde 23,6 artış gösterdi. Geçen yıl göç eden­lerin yüzde 47,9’unu erkekler, yüz­de 52,1’ini ise kadınlar oluşturdu. İstanbul, aynı zamanda en çok göç alan ve veren il olmaya devam etti. Geçen yıl iç gözle 412 bin 707 kişi­nin geldiği İstanbul’dan 581 bin 330 kişi göç etti.

Alınan göç sayısında İstanbul’u sırasıyla 232 bin 700 ki­şi ile Ankara ve 147 bin 765 kişi ile İzmir izledi. En az göç alan iller ise 6 bin 856 kişi ile Ardahan, 10 bin 202 kişi ile Bayburt ve 11 bin 806 kişi ile Tunceli oldu. Verilen göç­te de İstanbul’u 208 bin 740 kişi ile Ankara ve 164 bin 247 kişi ile Hatay izledi. En az göç veren iller ise 6 bin 811 kişi ile Ardahan, 7 bin 234 kişi ile Tunceli ve 7 bin 604 kişi ile Kilis.

Net göç sayı­sında başı çeken İstanbul, geçen yıl bu bazda diğer illerle arayı açtı. Alınan göç verilenden düşüldü­ğünde İstanbul’un 2023’te verdiği net göç 168 bin 623 kişi olarak be­lirlendi. Net göç sayısında İstan­bul’u 127 bin 179 kişi ile deprem­zede illerden Hatay izledi. Son­raki sıraları da yine depremzede iller aldı. Geçen yıl Malatya 68 bin 207, Kahramanmaraş 50 bin 537, Adıyaman 25 bin 78 kişi net göç verdi. Daha sonra 16 bin 962 ki­şilik net göçle Van, 14 bin 428 ki­şi ile Diyarbakır, 11 bin 794 kişi ile Adana, 8 bin 311 kişi ile Gaziantep ve 7 bin 372 kişilik net göçle Ağrı geldi. Buna göre geçen yıl en çok net göç veren ilk on ilin toplam sa­yısı 500 bin kişiye yaklaştı.

İstanbul 2016’dan beri net göç veriyor

2016 yılına kadar net göç almaya devam eden İstanbul, son dönem­de artan büyük deprem beklentisi ve yaşam koşullarının da etkisiyle net göç vermeye başladı. İstanbul, anılan yıl 71 bin 307 kişi, 2017’de de 5 bin 972 kişi, izleyen dönem­de ise 2019 hariç hep net göç ver­di. İstanbul’dan yıllar itibarıyla bugüne kadarki en büyük net göç 210 bin 321 kişi ile 2018 yılında ve­rildi. 2019’da 120 bin 371 kişi ile yeniden net göç alan il, pandemi döneminin başladığı 2020’de 53 bin 22, 2021 yılında 22 bin 837 ve 2022’de 32 bin 788 kişi ile net göç ver­meye de­vam etti. 2023’te verilen 168 bin 623 kişilik net göçün ise yıllar itibarıyla bugü­ne kadarki en büyük ikinci göç dal­gası olduğu belirlendi.

Net göç verme hızında Malatya ilk sırada

İstanbul, nüfusunun büyüklüğü nedeniyle hem alınan hem verilen hem de net göçte sayısal bazda ilk sırada yer alırken, nüfustaki aza­lışı gösteren “eksi” (-) bazda “net göç hızında” ise geçen yıl deprem­zede Malatya, binde 87,8 oranı ile ilk sırada yer aldı. Malatya, verilen net göç sayısında 68 bin 207 kişi ile üçüncü sırada yer alırken, nü­fusuyla orantılı olarak bu sayı onu net göç hızında ilk sıraya taşıdı.

Net göç hızında Malatya’yı ek­si binde 79,1’le geçen yılki büyük depremin en fazla hasara yol açtığı il olan Hatay izledi. Şubat 2023’te yaşanan büyük depremlerden en fazla etkilenen diğer il olan Kahra­manmaraş da geçen yılın tümünde­ki eksi binde 44,3’lük net göç hızı ile üçüncü sırada yer aldı. Bu ili de eksi binde 40,6 oranı ile yine depremze­de iller arasında yer alan Adıyaman izledi. Daha sonra eksi binde 14,9’la Van ve eksi binde 14,3’le Ağrı gelir­ken, İstanbul da eksi binde 10,7 ile net göç hızı en yüksek 7’nci il oldu. Muş binde 9,2, Diyarbakır binde 7,9 ve Kütahya binde 7,1 oranı ile eksi değer olarak en yüksek net göç hı­zına sahip ilk on il arasında yer aldı.

Deprem yüzünden göçen 499 bin kişi

2023 yılında iller arası göç eden 3 milyon 450 bin 953 kişinin yüzde 17,4’ünü oluşturan 601 bin 481’i ha­nedeki fertlerden birine bağımlı göç etti. Diğer göç etme nedenleri ince­lendiğinde, yüzde 518 bin 16 kişi ile yüzde 15’lik kesimin daha iyi konut ve yaşam koşulları, 512 bin 11 kişi ile yüzde 14,8’lik ke­simin ise eğitim nedeniyle göç et­tiği belirlendi.

Doğal afet/ acil durum nedeniyle göç edenler de 499 bin 363 kişi ile toplamda yüzde 14,5 pay aldı.

Türkiye’de 2023 yılında cin­siyete göre en önemli göç etme nedeni; erkeklerde 257 bin 277 kişi ile daha iyi konut ve yaşam koşulları olurken kadınlarda 361 bin 15 kişi ile hanedeki bireyler­den birine bağımlı göç oldu. Er­keklerde, hanedeki fertlerden bi­rine bağımlı göç ve doğal afet / acil durum, kadınlarda ise eğitim ve doğal afet / acil durum diğer önemli göç nedenleri arasında.

Eğitim amaçlı genç göçü

2023 yılında Türkiye genelinde büyüklük olarak en fazla göç hareketliliği, 647 bin 191 kişi ile 20-24 yaş grubunda gerçekleş­ti. Bu yaş grubunda göç eden­lerin yüzde 43,4’ünü erkekler, yüzde 56,6’sını ise kadınlar oluşturdu. Söz konusu yaş gru­bunun göç etme nedenleri in­celendiğinde; birincil denenin eğitim olduğu görüldü. Anılan yaş grubunda göç edenlerin 231 bin 477’sinin eğitim, 94 bin 139’unun işe başlamak / iş bul­mak ve 50 bin 8’inin ise daha iyi konut ve yaşam koşulları nede­niyle göç ettiği belirlendi.