İşsizlikte resim ne kadar değişti?

Temmuz, ağustos ve eylül aylarının ortalamasını yansıtan ağustos ayı işsizlik verileri beklentilerden iyi çıktı. İşsiz sayısı 16 ay sonra ilk kez bir önceki yıla göre düşüş gösterdi. İşsizlik oranı da geçen yılın ağustos dönemine göre 0.74 puan gerileyerek yüzde 10.56’ya indi. İstihdamda da bir yıl öncesine göre ağustos döneminde 1 milyon 355 bin kişilik artış görülüyor.

Ağustos ayı verilerine bakarak ne kadar iyimser olabiliriz? Bu soruya yanıt verebilmek için verilere biraz daha ayrıntılı bakmak gerekiyor.

İşsizlik ve istihdam verileri, mevsimsel gelişmelerden ziyadesiyle etkilendiği için resmi daha iyi anlayabilmek amacıyla gerçekleşen verilerin yıllık ortalamalarının seyrine bakacağız.

Yıllık ortalama işsizlik oranı haziranda yüzde 11.53’e kadar çıktıktan sonra gerilemeye başlamış gözüküyor. Ancak eylül sonu itibarıyla yıllık işsizlik oranı hala yüzde 11.34 düzeyinde. Geçen yılı yüzde 10.91’lik bir işsizlik oranı ile kapatmıştık. Yıllık işsizlik oranı geçen yıl sonunun 0.43 puan üzerinde.

Yıllık ortalama işsizlik oranında düşüşün çok hızlı olması matematik olarak mümkün değil. Yıllık ortalama işsiz sayısında düşüşün başladığını söylemek pek mümkün değil. Bu aşamada sadece işsiz sayısındaki artışın durduğunu, yatay bir seyir ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Yıllık ortalamalara göre eylül itibarıyla işsiz sayısı 3 milyon 561 bin düzeyinde. Geçen yılın sonunda bu rakam 3 milyon 330 bin düzeyindeydi.

İstihdam oranında Mayıs 2016’dan sonra başlayan gerileme ve yatay seyir eğilimi Nisan 2017’ye kadar etkili olmuş. Mayıs 2017’den itibaren yükselme eğilimi görülüyor. Mayıstan beri süren yükselişle ancak geçmiş 1 yıllık kayıp telafi edilebilmiş. Mayıs 2016’da yüzde 46.41 olan yıllık ortalama istihdam oranı, Eylül 2017’de yüzde 46.70 düzeyinde.

Yıllık ortalama istihdam bir yıl öncesine göre ise 717 bin kişi artarak 27 milyon 835 bin olmuş. İstihdamdaki yıllık artış geçen yıldan iyi olmakla birlikte geçmiş yıllar ortalamalarına yakın bir düzeyde. Bu artışın göreli olarak iyi olmasında 2016’nın kötü bir yıl olmasından kaynaklanan baz etkisinin de rolü var.

Yıllık ortalama istihdamda bir yıl öncesine göre meydana gelen 717 bin kişilik artışın sadece 10 bin kişi ve yüzde 1.4 gibi minik bir bölümünün imalat sanayiinde olması, istihdam artışının sağlığı ve sürdürülebilirliği konusunda ciddi soru işaretleri yaratıyor. 717 bin kişilik yıllık ortalama istihdam artışının 72 bin kişi ve yüzde 10.1’i tarımda, 38 bin kişi ve yüzde 5.27’si sanayide, 72 bin kişi ve yüzde 10.1’i inşaatta meydana geldi. İstihdam artışının ana gövdesini 534 bin kişi ve yüzde 74.5 pay ile hizmetler oluşturdu.

İstihdam artışında ücret ve yevmiye ile çalışanların payı ise 360 bin kişi ve yüzde 50.3 oldu. Bu da seferberliğin ücretli çalışan istihdamındaki etkisinin sınırlı olduğunu gösteriyor.

Bu veriler ışığında işsizlik ve istihdamdaki sürekli kötü gidişin durduğunu ve sınırlı bir iyileşme gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Ancak mevcut verilerin iç yapısına bakarak bu iyileşmenin sağlıklı, kalıcı ve güçlü bir düzelmeye dönüşeceğini söylemek zor.