İşsizlikte bu rakamları da arayacağız
İşsizlik oranlarıyla ilgili olarak önceki gün açıklanan verilerden sonra nedense pek şaşırdık. Oysa birer ikişer gelen işçi çıkarma ve fabrika kapanma haberlerine, İşsizlik Fonu'ndan yararlanabilmek için İşkur'a akın eden işçilere bakmak yeterdi. Başka veriler de vardı kuşkusuz; sanayide çarkların durma noktasına gelmesi, ihracatın gerilemesi, bir daha ne zaman açılacağı belli olmayacak şekilde kapanan kepenkler de ciddi işaretler veriyordu. Ama yine de TÜİK'in rakamlarını bekledik. Hani, yüzü gözü kan içinde bir kazazede şöyle bir yoklar da kendini, pek bir şeyi olmadığını düşünür, o sırada gözü bir aynaya ilişir ve gerçek durumunu görünce sukunetini kaybeder ve birden panik olur ya, işsizlik verilerini değerlendirmede kamuoyu olarak o duruma düştük. Sanki birden fark ediverdik sorunun nasıl büyük bir boyuta ulaştığını.
Ama, ne yazık ki bu rakamları arayacağımız günler bizi bekliyor. Daha doğrusu o günlerin içindeyiz de, durumun rakamlara dökülmüş halini görmek için birkaç ay daha beklememiz gerekecek.
Kasım ayında işsiz sayısı 3 milyona dayandı, işsizlik oranı da yüzde 12.3'ü buldu. Tarım dışı işsizlik oranının yüzde 15.4'e, genç nüfustaki işsizlik oranının da yüzde 23.9'a ulaşması diğer olumsuz rekorlarımızdı.
Dün de vurguladık; kasım verileri, ekim-kasım-aralık döneminin ortalamasını gösteriyor. Dolayısıyla, kriz yangınını daha yoğun hissettiğimiz kasım-aralık-ocak aylarının ortalaması olarak açıklanacak aralık verileriyle birlikte işsizlik sorunun daha da büyüdüğünü göreceğiz. Üstelik bu olumsuzluk ocak ve şubatta hem kriz yüzünden, hem de tarımdaki istihdamın dip yapması yüzünden daha yoğun hissedilecek. Ancak, aslında işsizlik sorunu toplam orandan ve işsiz sayısından izlenmemeli zaten. Önemli olan tarım dışı işsizlik ve bu oran giderek artma eğiliminde. Çünkü, hizmetler sektörü şimdilik krize direniyorsa da, sanayide istihdam geriliyor. Sanayide çalışanların sayısı geçen yıl eylül, ekim ve kasımda toplam 172 bin kişi azalmış durumda ve bu eğilimin sürdüğü biliniyor.
İşsizlik rakamlarını belirleyen iki temel etken var. Bunlardan biri işgücüne katılma oranı, bir diğeri ise istihdamın düzeyi. Uzun vadeli değerlendirme için bunlara tabii ki nüfus artışını da eklemek gerekiyor. Birkaç kez vurguladık; kriz dönemlerinde ya hanehalkından biri işsiz kaldığı için ya da hane geliri düştüğü için daha önce çalışmayı düşünmeyenler işgücü piyasasına giriyor. Ancak, her çalışmak isteyene iş bulunamadığı için de hem işsiz sayısı artıyor, hem de işsizlik oranı. Bu yüzden kasımdan sonraki dönemlerde işgücüne katılma oranının yine yüksek seyretmesi beklenebilir. Ancak dönemsel etki yüzünden; turizmde, tarımda, inşaatta çalışma olanaklarının daralması yüzünden bu oranda bir dengelenme olabilir.
İşsizlik rakamlarını belirleyen diğer etken ise tabii ki istihdam edilenlerin sayısı. Kasım ayında 21.3 milyon kişi olan toplam istihdamın, geçmiş yıl eğilimleri ve krizin etkisiyle aralıkta 20.8, ocakta 20.3, şubatta ise 20 milyon dolayına ineceği tahmin ediliyor. Bu hızlı düşüşte özellikle dönemsel olarak tarım istihdamından çekilenlerin büyük etkisi bulunuyor.
Yeniden bir önceki etkene, işgücüne katılma oranlarına dönelim. Aralık, ocak ve şubat aylarındaki işgücüne katılma oranı görece düşük. Ancak bu kez kriz yüzünden bu oranın geçmiş yıl ortalamalarının biraz üstünde oluşması beklenebilir. Bu şekilde yapılan hesaplamayla bulunan işgücü rakamından, yukarıda verdiğimiz istihdamı düşürsek, işsiz sayısı aralıkta 3.3 milyon, ocakta 3.5 milyon, şubatta 3.7 milyon dolayına çıkabilir. Buna göre, işsizlik oranı da aralıkta yüzde 13.8, ocakta yüzde 14.8, şubatta yüzde 15.8 gibi bir düzeye fırlayacak demektir.
Bu sayı ve oranları verdiğimiz dönemleri aslında geride bıraktık. Yani, "bir iyileşme olur, bu kadar kötü rakamlarla karşılaşmayız" deme durumunda değiliz artık. Tam tersine, eğer işgücüne katılma oranı daha da artmışsa, ki bunu rakamlar açıklanmadan bilme şansımız yok, o zaman çok daha kötü bir tabloyla karşılaşacağız demektir.