İşsizlik son 43 ayın en yüksek düzeyinde
Ekonomide nihai hedefin insanların rahat, huzur içinde ve karınlarını doyurabilecek şekilde yaşamalarını sağlamak olduğu tartışılmayacak bir gerçek. Kimi zaman çok önemsediğimiz bazı göstergeler, araç olmaktan öteye gitmez aslında. Asıl olan amaçtır ve bu amaca ulaşabilmek için de insanların para kazanması, yani bir iş sahibi olması gerekir.
İşte bu yıl, bu amacın giderek uzağına düşüyoruz. İşsizlik oranımız son dönemde görülmedik ölçüde artış eğilimi içine girmiş bulunuyor. TÜİK’in dün açıkladığı eylül ayı verileri, işsizliğin yüzde 10.5 düzeyine tırmandığını gösteriyor. Öyle ki, işsizlik son 43 ayın en yüksek düzeyine çıkmış durumda. 43 aydan, yani 3.5 yılı aşkın bir zaman diliminden söz ediyoruz. İşsizlik 2011 yılının şubat ayında yüzde 10.7 olmuş, daha sonra böylesine yüksek oranlar görülmemişti.
İşsizliğin geldiği boyutu daha iyi kavrayabilmek için geçen yılın eylülündeki oranın yüzde 9.2, 2012 yılının eylülündeki oranın yüzde 8.3 olduğu belirtmemiz yeter sanırız. Yani işsizlik, tam anlamıyla tırmanışta.
İşsizlik oranı, daha önce 2009’un eylül ayında yüzde 12.5, 2010’un eylül ayında yüzde 10.6 olmuştu. Yani bu yılın eylülündeki yüzde 10.5, şimdiye kadar eylül ayları itibariyle gerçekleşen üçüncü en yüksek oran. 2009 ve 2010’da ekonomik krizin tortuları vardı. Dolayısıyla bu yılki oran bir bakış açısıyla daha da yüksek sayılabilir. Çünkü ortada en azından bir ekonomik kriz yok.
Gidişat kötü
İşsizlikte gidişat kötü, gelecek adına umutlu olmak zor. İşsizlik oranının eylülde yüzde 10.5 gibi rekor sayılabilecek bir düzeye gelmesi, mevsimsel etkenler yüzünden eylül sonrasında daha yüksek oranlar görüleceğinin de habercisi.
Son üç aydaki işsizlik, eylüldeki düzeyde seyretse bile yıllık oran çift haneyi bulacak gibi. Yani orta vadeli programda dile getirilen yüzde 9.6’lık tahminde kalınması mümkün görünmüyor. Zaten ilk dokuz ayın ortalamasındaki oran yüzde 9.7’yi bulmuş durumda.
Oku oku, işsiz kal!
Eylül itibariyle toplamdaki işsizlik oranı yüzde 10.5. Oran, erkeklerde yüzde 9.1, kadınlarda yüzde 13.6 düzeyinde.
Eğitim durumuna göre işsizliği gösteren veriler, dramatik bir tabloya işaret ediyor. Toplamda en yüksek işsizlik oranı yüzde 12.9 ile yüksek öğretim görmüş olanlarda. İşsizlik oranının büyüklüğünde daha sonra yüzde 11.9 ile lise mezunları ve yüzde 11 ile mesleki veya teknik lise mezunları geliyor.
Okuryazar olmayanlar ve lise altı eğitimlilerdeki işsizliğin düşük olması ise yanıltmamalı; çünkü bu eğitim grubundakilerin işgücüne katılma oranları diğer eğitim gruplarında yer alanlara göre çok düşük.
Üniversitelilerin durumu
Biraz önce aktardık; TÜİK verilerine göre yüksek öğretim görmüş 15 yaş üstü nüfusun yüzde 12.9’u işsiz. Peki üniversiteden yeni mezun olanlarda, daha sınırlı yaş grubundaki oran ne?
24 yaşından küçük, yani üniversiteyi yeni bitirmiş nüfusta işsizlik oranı tam yüzde 35.7 düzeyinde. Bir başka ifadeyle yaşı henüz 24’ü aşmamış ve üniversiteyi bitirmiş her 1000 gençten 357’si işsiz.
“Hele dur bakalım, okul yeni bitmiş, bu çok önemli bir gösterge sayılmaz” denilebilir. 22 ya da 23 yaşında üniversiteyi bitirmiş bir genç, şu durumda bir veya iki yıldır işsiz gezmek durumunda kalıyorsa ve bu gençlerin oranı yüzde 35.7 ise, biraz olsun durup düşünmek de gerekir.
