İşsizlik sigortasından kimler yararlanabilir?
İşsizlik sigortası; bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere, uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılayan zorunlu bir sigorta koludur.
İş sözleşmesi işsizlik ödeneğine hak kazanacak şekilde sona eren sigortalı işsizlere;
a) İşsizlik ödeneği,
b) İşe yerleştirme,
c) Meslek geliştirme, değiştirme ve edindirme eğitimi,
d) Hastalık ve analık sigortası primlerinin ödenmesi,
hizmetleri İş-Kur tarafından verilmektedir.
Sigortalı işsizin işsizlik ödeneğine hak kazanabilmesi için, işsiz kalması yeterli olmayıp, bazı koşullar aranmaktadır. Buna göre işten çıkış nedeninin 4447 Sayılı Kanun'da belirtilen 51'inci madde hükümlerine uygun olması ve İş-Kur'a hizmet akdinin sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün içinde, başvurarak yeni bir iş almaya hazır olduklarını kaydettirmeleri gerekir. Ayrıca, hizmet akitlerinin sona ermesinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş ve işten ayrılmadan önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmaları şartları aranmaktadır.
Sigortalının işten çıkış nedeni 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun 51'inci maddesinde belirtilen nedenlerden birisi ise bu nedenin kanun maddeleri belirtilerek veya nedenin açık ve anlaşılır şekilde yazılması (Örneğin 4857/17, 4857/24, 4857/25/I/III/IV, 4447/51/a, 4447/51/b vb.) sağlanacaktır.
a) Hizmet akdi işveren tarafından (bildirimsiz feshi gerektiren haklı bir neden olmadan) sona erdirilmiş olanlar,
b) Hizmet akdi feshinde işçinin haklı bir nedeni olması durumunda,
c) Hizmet akdi, 4857 Sayılı Kanun'un 25'inci maddesinin (I), (III) ve (IV) numaralı bentlerine veya 854 Sayılı Deniz İş Kanunu'nun 14'üncü maddesinin (III) numaralı bendine veya 5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 12'nci maddesinin birinci fıkrasına göre işveren tarafından feshedilmiş olanlar,
d) Hizmet akdinin belirli süreli olması halinde, bu sürenin bitimi nedeniyle işsiz kalanlar, 854 Sayılı Deniz İş Kanunu'nun 7'nci maddesinin (II) numaralı bendinde belirtilen hizmet akdinin belirli bir sefer için yapılmış olması nedeniyle sefer sonunda işsiz kalanlar,
e) İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış olanlar, 854 Sayılı Deniz İş Kanunu'nun 14'üncü maddesinin (IV) numaralı bendindeki nedenlerle işsiz kalanlar,
f) 4046 Sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 21'inci maddesi kapsamında işsiz kalanlar,
g) Yukarıdaki bentlerde belirtilen iş kanunları kapsamına girmeyen sigortalılardan hizmet akitleri, 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu ile 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu kapsamında yapılmış olan toplu iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmesi bulunmayan hallerde Borçlar Kanunu hükümleri doğrultusunda (a), (b), (c), (d) ve (e) bentlerindeki hükümlere paralel olarak sona ermiş olanlar,
işsizlik yardımlarından yararlanabilmektedir.
Hizmet akdi 4447 Sayılı Kanunun 51'inci maddesinde belirtilen haller dışında (örneğin: istifa, emeklilik, evlilik, işçinin hatası ve kusuru nedeniyle hizmet akdinin sona ermesi durumları) sona eren sigortalı işsizler işsizlik sigortasından yararlanamaz.
Hizmet akitleri askıya alınan işçilerin, hizmet akitleri sona ermiş sayılmadığından bu durumdaki işçilere işsizlik sigortası hizmetleri verilmez.
İşsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için, hizmet akdinin başvuru sırasında; grev, lokavt veya ilgili kanunlardan doğan olağanüstü hal, seferberlik hali, doğal afetler, kısa süreli askerlik, sivil savunma hizmetleri gibi çalışma ödevleri nedeniyle askıya alınmamış olması ve sigortalı işsizin herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaması gerekir.