İşsizlik oranını frenleyen bu kez tarım değil hizmetler sektörü oldu

İşsizlik oranı açısından mayıs ayından itibaren olumlu ve ilginç gelişmeler yaşanıyor ve bu durum tarım sektöründen kaynaklanıyordu. Tarım, işsizlik oranının kimi aylarda aşağı gitmesini, kimi aylarda ise artmamasını ya da az artmasını sağlamıştı. Anlaşılan bir "nöbet devri" gerekiyordu ve ekimde nöbeti hizmetler sektörü üstlendi. Ekim ayında hizmetler sektörü kaynaklı performans, işsizlik oranının gerilemesi sonucunu doğurdu.

Eylül, ekim ve kasım aylarının ortalamasını gösteren ve ekim adı altında açıklanan veriler, ekimdeki çalışan sayısının eylüle göre neredeyse hiç değişmediğini ortaya koydu. Çalışan sayısındaki gerileme yalnızca 1000 kişiydi, o da gerileme sayılmazdı. Hele hele önceki yıllarda ortaya çıkan gerilemeler dikkate alınınca…

Toplam istihdam, 2008 yılının ekim ayında, eylüle göre 235 bin kişi azalmıştı. 2007 yılının ekiminde ise eylüle göre olan azalma tam 505 bin kişiydi.

Nasıl olmuştu da 2007 ve 2008 yıllarının ekim ayında bir önceki aya göre 505 bin ve 235 bin olan istihdamdaki azalma, geçen yıl 1000 düzeyinde kalmıştı?

2007 yılının ekim ayında eylüle göre tarım istihdamında tam 399 bin kişilik azalma olmuştu. Hizmetlerde 115 bin, inşaatta 53 bin kişilik azalmalar kaydedilmişti. Sanayide ise 63 bin kişilik istihdam artışı vardı ve böylece toplamda 505 bin kişilik azalma ortaya çıkmıştı.

2008'de küresel krizin etkileri kısmen hissedilmeye başlanmış, ancak yine kriz yüzünden başka etkiler devreye girer olmuştu. Örneğin mevsim etkisi yüzünden tarım istihdamı geriliyordu gerilemesine ama, önceki yıl kadar değildi bu gerileme. Sanki, kentte iş bulma umudunu yitirenlerin kırsal kesime yönelmesi gibi bir durum vardı ve bu sayede tarımdaki istihdam gerilemesi hız kesmişti. 2007'nin ekiminde eylüle göre 399 bin olan tarımdaki istihdam kaybı, 2008 ekiminde 177 bine inmişti. İstihdam kaybı yaşanan sektörlere sanayi de eklenmiş, inşaat ve hizmetlerde ise göz ardı edilebilir büyüklükte istihdam gerilemesi yaşanmıştı. Toplamdaki gerileme 235 binde kalmıştı.

Tablo 2009'da değişti

Yeni nüfus projeksiyonuna göre aynı bazda veriye yalnızca 2007, 2008 ve 2009 için sahip olduğumuzu, dolayısıyla kıyaslamayı bu üç yılla sınırlı tutmak durumunda bulunduğumuzu bir kez daha vurgulayarak 2009'a bakalım. Geçen yılın ekim ayındaki toplam istihdamın eylüle göre hemen hemen hiç değişmemesinin altında yatan en büyük etken, hizmetler sektöründe ortaya çıkan sürpriz istihdam artışı. Geçen yıl ekimdeki istihdam, eylüle göre tarımda bir önceki yılla hemen hemen aynı düzeyde 183 bin kişi azaldı. Diğer üç sektörde eksiden artıya geçildiği dikkati çekti. Sanayideki istihdam 48 bin, inşaattaki 28 bin arttı. Ancak asıl artış, hizmetlerde oldu. Bu sektördeki istihdamın eylüle göre tam 105 bin kişi arttığı görüldü.

Yani mayıstan beri işsizlik oranı üstünde olumlu etki yapan tarım, yerini ekimde hizmetlere bırakmış görünüyordu. Hizmetler sektöründeki toplam istihdamı böylesine artıran alt grup ise toplum hizmetleri, sosyal ve kişisel hizmetler. Bu alt grupta çalışanların sayısı eylülden ekime 2007 yılında 31 bin, 2008'de 113 bin, geçen yıl ise 153 bin kişi arttı.

Daha önce de tarım

Geçen yıl mayıs ayından itibaren tarım kesiminde ortaya çıkan tablo, işsizliğin önceki yıllardan daha farklı bir eğilim sergilemesini sağlamıştı.

2007 ve 2008 yıllarının mayıs aylarında nisana göre 344 bin ve 294 bin artan tarım istihdamı, geçen yıl 457 bin artış gösterdi.

Haziranda mayısa göre 2007 ve 2008'de 216 bin ve 195 bin olan tarımdaki istihdam artışı, bu kez geçen yıl 379 bine fırladı.

Temmuzda da önceki iki yıl 80 ve 59 bin olan artış, 2009'da 170 bini buldu. Tarım, ağırlıklı olarak köye dönüşlere bağlanan bir etkiyle geçmişe oranla daha fazla istihdam yaratıyordu. Görünürdeki bu istihdamın önemli bir bölümü ücretsiz aile işçiliği de olabilirdi; ancak, istatistiklerde işsizlik düşüyor ya da az artıyordu; bu da az şey değildi.

Ağustosta durum biraz değişti, tarımdaki istihdam 2008'den daha olumsuz bir performans sergiledi. Ancak eylülle birlikte tablo yine olumluya döndü. 2007 ve 2008'in eylül aylarında ağustosa göre 164 ve 170 bin olan tarım istihdamındaki azalma, 2009'da 100 binde kaldı.

Tarımdaki bu sıra dışı performans sayesinde haziran ve temmuz aylarında önceki yıllardan farklı olarak işsizlik oranı artmamış, hatta gerilemeye devam etmiş, eylülde ise yine sürpriz bir şekilde sabit kalmıştı. Ama asıl sürpriz, ekimde yaşanacaktı. 

İşsizliği hizmetler geriletti

Nöbeti ekim ayında hizmetler sektörü devraldı. Hizmetlerde ortaya çıkan beklenmedik istihdam artışı sayesinde toplam istihdam eylülle aynı düzeyde oluşunca işsizlik oranı ekimde eylüle göre 0.4 puan gerileyerek yüzde 13'e indi.

İşsizlik oranının eylülde sabit kalması, ekimde ise gerilemesi pek rastlanan bir durum değil. Tarım ve hizmetler sektörü kaynaklı bu gelişmeler, ekim sonrasındaki dönemde de karşımıza çıkacak ve işsizlik sorunu tahminlerden daha hızlı bir şekilde geride bırakılacak mı? Eğer istatistiklere yansıyan bu oranlar, yaşamın gerçekleriyle bire bir örtüşüyorsa, demek ki işsizlik sorununun üstesinden gelmeye pek bir şey kalmadı!

Bir-iki rakam daha verelim ve bir "kaygıyı" hatırlatarak yorumu sizlere bırakalım:

Genç nüfusta işsizlik oranı halen toplamda yüzde 24, kentlerde yüzde 26.6, kırsal kesimde yüzde 18.5.

Kentlerde genç erkek nüfusun yüzde 24.4'ü, kadın nüfusun ise yüzde 30.7'si işsiz.

Ve "kaygılandığımız" konu. Milli Eğitim Bakanlığı, genç nüfusta azalma belirlediği için bu konuda çareler düşünüyor…