İşsizlik oranı nasıl sabit kaldı?

Eylül ayı işsizlik oranının ağustosa göre değişmeyerek yüzde 13.4 düzeyinde kalması, kabul edilmeli ki herkes için sürpriz oldu. Tahmin yapan çoğu kişi ve kurum gibi biz de yanıldık, bu açık. Dün yazmıştık; biz işsizlik oranının eylül ayında yüzde 13.9 ile yüzde 14.1 arasında ve büyük bir olasılıkla yüzde 14 düzeyinde gerçekleşeceğini tahmin etmiştik.

Peki nasıl oldu da işsizlik oranı sabit kaldı? İstihdam edilenlerin sayısında bu yıl eylülde ağustosa göre oluşan farkın geçmiş yıllardaki farktan çok düşük olması böyle bir sonucu doğurdu. Öyleyse şimdiki soru şu; istihdamdaki gerileme neden geçmiş yıllardan daha düşük? Bu sorunun tek bir yanıtı yok.

Birincisi; tarımdaki istihdam. Tarım istihdamında mevsimsellik etkisiyle ortaya çıkan azalma geçmişteki kadar değil. Yazımızın ekindeki tabloda çok açıkça görüldüğü gibi, bu yıl tarımda ağustostan eylüle 100 bin kişilik bir istihdam azalması oldu. Oysa, yine ağustos-eylül değişimi olarak tarım istihdamı geçen yıl 170 bin, 2007'de 164 bin kişi azalmıştı. Tarım istihdamındaki azalmanın yavaşlamış olmasında en büyük etkinin, daha önce de birkaç kez vurguladığımız gibi kentten köye dönüşlerden kaynaklandığı dile getiriliyor.

İkincisi; sanayi istihdamında artış yaşanıyor. Sanayi istihdamı ağustostan eylüle geçen yıl 16 bin kişi azalmış,  2007 yılında ise 33 bin kişi artmıştı. Bu yıl ise istihdam eylülde ağustostakinden 58 bin daha fazla. Bu durum, vergi indirimlerinin etkisiyle özellikle otomotiv ve metal eşya sektörlerinde yaşanan toparlanmaya bağlanıyor. Vergi indirimi bitmiş olmakla birlikte otomotivdeki genel durumun bir süre öncesine göre iyi olduğunun altı çiziliyor, bu da istihdama yansıyor.

Üçüncüsü; hizmetler sektöründe de geçen yılki değişime göre görece bir iyileşme yaşanıyor. Geçen yıl ağustostan eylüle 70 bin kişi azalan hizmetler sektörü istihdamında bu yıl 27 bin kişilik bir azalma kaydedildi, yani bu sektördeki daralma da yavaşladı. 

İşsizlik oranı, genel eğilim olarak eylülde ağustosa göre artış gösterirdi, bu yıl değişiklik olmadı. Bu durumun eylülden sonraki ayları da kapsaması pek beklenmiyor. Tarım istihdamındaki azalma, hız kesmekle birlikte mevsimsel etkenlerle devam edecek. Bu azalmanın ne kadarını sanayinin karşılayacağı şimdilik meçhul. Sanayi üretimi ekimde ciddi bir ivme kazanmışsa da, bunun süreklilik göstereceğine dönük somut işaretler henüz yok.

Dolayısıyla, eylülden sonraki dönem için işsizlik oranının yine artması, ancak artışın hız keserek sürmesi bekleniyor. Özellikle sanayi istihdamında kaydedilen artışın önemsenmesi gerektiği de özellikle vurgulanıyor.

Gelişmeleri iyimser değerlendirme eğiliminde olanlar, işsizlik oranının eylülde sabit kalmasını, bunda da sanayi istihdamındaki artışın önemli bir rol oynamasını diğer verilerle bir araya getiriyor ve "Ekonomide dip görüldü, çıkış başladı" yorumunu yapıyorlar. Bu görüştekilerin haklı olmalarını dileyelim; ama bir ihtiyat payı da bırakalım. Hükümetin bu yıla ilişkin işsizlik oranı öngörüsünün yıl ortalaması bazında yüzde 14.8 olduğunu, 2010 ve 2011 için yüzde 14.6 ve yüzde 14.2'lik oranlar beklendiğini, 2012'de ise ancak yüzde 13.3'e inilebileceğinin umulduğunu unutmayalım.