İşsizlik ‘beklenenden’ iyi geldi

Durun durun, “Daha ne olsun, kasımdaki yüzde 12.3’ün neresi iyi, 2017’nin iki puan üstünde” demeden önce meramımızı anlatmamıza izin verin.

Geçen yıl eylül ayında açıklanan yeni ekonomi programında 2018’in yıllık işsizlik oranı yüzde 11.3 olarak tahmin edilmişti. Yıllık işsizlik oranı, dört çeyreğin ortasında kalan aylardaki oranların ortalaması alınarak bulunuyor. Yani şubat, mayıs, ağustos ve kasım aylarındaki oranların ortalaması alınarak...

Yeni ekonomi programı açıklandığında yalnızca şubat ve mayıs oranları belliydi. Kasım ayı ortasında ağustosu da öğrendik ve geriye yalnızca geçen hafta açıklanan kasım verisi kaldı. İlk üç orandan sonra kasım ayı işsizlik oranı yüzde 13.8 olsaydı yıllık hedef olan yüzde 11.3 gerçekleşecekti. Ancak kasım ayının oranı yüzde 12.3’te kaldı ve böylece yıllık oran da yüzde 10.9 düzeyinde oluştu.

İşsizlik mutlaka ulaşılması gereken, ulaşılması için çaba gösterilmesi gereken bir büyüklük değil tabii ki, istenir ki tahmin edilenin altında kalınabilsin. Ama şu da bir gerçek; anlaşılan yeni ekonomi programı kaleme alınırken ağustos ve kasımın işsizlik oranları daha yüksek bekleniyordu ki yıllık oran olarak programa yüzde 11.3 yazıldı.

Meramımız budur! Yüzde 12.3’ü önemsenmeyecek düşük bir oran olarak görüyor değiliz. Yalnızca yıllık oran için daha yükseğinin tahmin edildiğini, ama bu tahmine göre daha düşük oran geldiğini söylüyoruz.

Üç yıldır aynı

Kasım ayındaki gerçekleşmenin yüzde 12.3 olmasıyla 2018’in yıllık işsizlik oranının yüzde 10.9 düzeyinde oluştuğunu belirttik. Yıllık işsizlik oranı 2016 ve 2017’de de yüzde 10.9 olarak gerçekleşmişti.

TÜİK’in 2005 yılından bu yana olan dönemi gösteren yeni seri istihdam verilerinde yıllık işsizlik oranı zirveyi yüzde 13.1 ile 2009 yılında gördü, en yüksek ikinci oran yüzde 11.1 ile 2010’da oluştu. Üçüncü en yüksek oran ise yüzde 10.9 ile son üç yılda gerçekleşmiş durumda.
2018 işsizliğinin yüzde 11.3 olarak tahmin edildiği yeni ekonomi programında bu yılın işsizlik oranı yüzde 12.1 düzeyinde öngörülmüştü. 2018 gerçekleşmesi tahmin edilenden düşük kalınca 2019 hedefi belki de revize edilir. İşsizlikte 2020 ve 2021 hedefl eri ise yüzde 11.9 ve yüzde 10.8.

21 ayın en yükseği

Yıllık gerçekleşme açısından yaklaşıldığında kasım ayındaki işsizlik oranının bir anlamda beklenenden düşük kaldığı kesin. Ne var ki, kasımda son 21 ayın en yüksek işsizlik oranı gerçekleşmiş durumda. Karşımızda böylesine sevimsiz ve iç karartan bir tablo var.
Kasımdan önce en yüksek oranı yüzde 12.6 ile 2017’nin şubatında görmüştük. Kasımdaki oran 2017’nin aynı ayının tam 2 puan üstünde. Yine kasım oranı 2013-2017 dönemi kasım ortalaması olan yüzde 10.6’nın da 1.7 puan üstünde bulunuyor.

Fark giderek açılıyor

Yazımızda iki grafiğe yer veriyoruz. Grafiklerin birinde geçen yılki işsizlikle bir önceki yılı kıyaslıyoruz. İlk beş ay 2018 oranı daha düşük gerçekleşmiş; haziran ve temmuz adeta eşit geçilmiş ve ağustosla birlikte 2018 farkı açmaya başlamış.

2018 işsizliğinde nisandan sonra soluksuz bir yükseliş var ve yedi ayda tam 2.7 puanlık artış yaşanmış.

Benzer bir olumsuzluk 2018 ile 2013-2017 dönemini kıyasladığımız grafikte de kendini gösteriyor. İlk dört ay neredeyse eşit sayılabilecek oranlarla geçildikten sonra 2018, önceki yıllar ortalamasının giderek üstünde gerçekleşmeye başlamış.

İşgücü artarken istihdam azaldı

Kasım 2017-2018 kıyaslamasına göre işgücü 505 bin kişi arttı. İstihdam edilebilenlerin sayında ise artış bir yana 201 bin kişilik bir gerileme oldu. Böylece işgücü artışı ve istihdam azalışının toplamını gösteren işsiz sayısı artışı 706 bini buldu. 2017’nin kasım ayında 3 milyon 275 bin olan işsiz sayısı geçen yılın kasımında 3 milyon 981 bine yükseldi.

İstihdamdaki 201 bin kişilik azalmada ön plana çıkan sektör inşaat. 2017’nin kasım ayı itibarıyla inşaat sektöründe 2 milyon 168 bin kişi olan istihdam geçen yılın kasımında 1 milyon 838 bine indi. Düşüş yüzde 15 oranında tam 330 bin kişi.

Tarım sektöründeki istihdam da 274 bin kişi azalarak 5 milyon 297 bin kişiden 5 milyon 23 bin kişiye geriledi.

Sanayide çalışanların sayısı 186 bin kişi artarak 5 milyon 470 binden 5 milyon 656 bin kişiye, hizmetlerde çalışanların sayısı ise 217 bin kişi artarak 15 milyon 580 binden 15 milyar 797 bin kişiye çıktı.