İsrail doğalgazı: Boru boruyu iter!
İstanbul’daki 22. Dünya Petrol Kongresi’nde çok sayıda yabancı üst düzey konuk söz aldı. Konuşmalar, bugünü anlamaya ve geleceğe dair öngörü çıkarmaya yardımcı olacak çok sayıda mesaj da içeriyordu. Bu mesajlar önemli, çünkü enerji alanında hele hele uluslararası dengeleri yeniden şekillendirecek projeler söz konusu ise işler öyle dört işlem yapar gibi ilerlemiyor. Karmaşık ilişkiler ve dengeler arasında çok iyi bir oyun kurmak şart.
Mesela, İsrail Enerji Bakanı Yuval Steinitz, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak ile görüşmelerinin içeriğine dair bilgiler oldukça ilginçti. Konuk Basan, tarafların, İsrail doğalgazını Türkiye’ye ve Avrupa’ya ulaştıracak doğalgaz boru hattının inşası için hükümetlerarası anlaşmayı bu yılın sonuna kadar tamamlama konusunda mutabık kaldıklarını söyledi.
Ancak Bakan Steinitz, İsrail’in Doğu Akdeniz’deki münhasır ekonomik bölgesinden çıkarılacak gazın Avrupa’ya taşınması için bir başka güzergahtan daha söz etti: İsrail-Güney Kıbrıs-Yunanistan- İtalya!
Ve mealen söyleyelim, “Bölgede, her iki boru hattına yetecek kadar gaz var” dedi. Her iki projeyi de besleyecek kadar kaynak bulunsa bile, söz konusu güzergahların birbirinin rakibi olduğu gerçeği değişmez.
Şöyle ki… Sınır aşan ve bölgesel, hatta küresel enerji dengelerini değiştirecek, yeniden belirleyecek ölçekteki büyük projeler, proje halindeyken büyük bir rekabet içinde ilerler. Ancak biri realize olmaya başladığı anda bütün kartlar yeniden karılır. Yani geride kalan proje baştan ayağa yeniden ele alınmak zorundadır. Çünkü artık denge bozulmuştur. Evet enerji kaynağı yeterlidir ama onu tüketecek pazar bir tanedir. Bu pazar kısmen de olsa ihtiyacını karşılarsa, bir başka oyuncunun oraya gaz satması daha da zorlaşır. Bu da müşterisi azalmış gaz için kurulacak boru hattının hayata geçişinin zorlaşması anlamına gelir.
Bu durumda, Türkiye eğer uzun vadede İsrail gazını getirip Avrupa’ya da aktarmayı düşünüyorsa, kazmayı ilk vuran taraf olmalı. Çünkü boru hatları birbirine uzak inşa edilse de birbirini iter.