İSO 500’ün gizli kalan yanları eksik bilgiler
İSO Türkiye’ni 500 Büyük Sanayi Kuruluşu araştırmasının ortaya çıkardığı veriler de ikinci 500 listesinin verileri de ilgi uyandırır. Birçok araştırmacı, bu verileri ele alarak çalışmalar yaparlar. Bir yandan genel sanayi eğilimlerini, trendlerini ortaya koymaya çalışırlar. Bir yandan da sektörel verileri değerlendirirler. 1968 yılında İSO ilk 100 açıklanırken, 1978’de İSO 300 açıklanmaya başlanmış, 1981 yılından bu yana da İSO 500 açıklanıyor. Bu açıdan gelişmeleri ve trendleri ele alan araştırmacılar bunlardan önemli sonuçlar çıkarıyorlar. Dolayısıyla da yıllar içinde eksik verilerin giderek artması artması, sağlıklı kıyaslamalar yapma ve doğru eğilimleri belirleme konusunda sıkıntılar yaratıyor...
Raporların açıklanmasının ardından, önce genel sonuçlarla ilgili haberler ve değerlendirmeler yayınlanıyor. Ardından daha derin araştırma yapmak isteyenler ayrıntıdaki rakamlarla farklı çalışmalar, haberler ortaya koyuyorlar.
Arkadaşımız Talip Aktaş’ın bugün gazetemizde yer alan araştırma haberinde 2008 krizinden bu yana İSO 500 büyük içindeki firmaların giderek daha fazla, verilerini paylaşmaktan kaçındıklarını, bazı bilgileri açıklamadıklarını ortaya koyuyor. Öyle ki, Borsa’ya kote olan firmaların bile, rahatlıkla elde edilebilecek verilerini, İSO 500’de açıklamadıklarını gösteriyor. Haber içerisinde yer alan 1995’ten bu yana açıklanmayan veriler tablosunda da son yıllarda hızlı artış olduğu açık biçimde görülüyor.
Aktaş’ın haberinden 18 şirketin adının listede yer almasını istemediğini görüyoruz. 2000 yılında karını açıklamayan şirketin toplam içindeki oranı yüzde 5 iken, 2014 yılında kar rakamını açıklamayan şirketlerin oranı yüzde 49’a yükselmiş durumda. Çalışan sayısı konusunda bilgi vermeyen firmaların oranı yüzde 34, Özkaynak bilgisini eksik bırakanların oranı yüzde 40, İhracat konusunda açıklama yapmayanlar yüzde 28, Aktifl eri konusunda eksik bilgi veren firma oranı da yüzde 34. Karını açıklamayan yabancı sermayeli şirket 14’e yükselmiş durumda. 500 büyük içerisinde Borsadaki şirket sayısı 80. Bunların 20’si, dörtte biri kendi şirket verilerinden önemlice bir bölümünün raporda yer almasına onay vermemişler.
Bu veriler 500 büyüğün eksik ve gizli kalan birçok veri içerdiğini gösteriyor. Bu verilere dayalı olarak çalışma yapacak araştırmacılar, 36 yıldır devam eden İSO 500 büyük raporlarından istedikleri sağlıklı sonuçları, genel trendleri ve sektörel eğilimleri ancak eksikli olarak ortaya koyabileceklerdir. Aktaş’ın hazırladığı tablo, 1995 yılında İSO 500 büyükte veride 232 rakam firmalarca açıklanmazken, 2014 yılında bu 4.9 kat artarak 1190’a yükselmiş durumda. Bu durum, bu olumsuzluğu ortadan kaldırmak için bir şeyler yapılması gerektiğini ortaya koyuyor.