İSO 500’ün 50. yıl sonuçlarının ortaya koyduğu fotoğraf
1968 yılında 100 sanayi kuruluşuyla başlayan, yıllar içersinde sayıları 500’e yükselen İSO 500. Sanayi Kuruluşu Araştırması'nın yarım asrı deviren 50. yıl çalışması yayımlandı. Böylece gelenekselleşen çalışmanın 50. yıl fotoğrafını görebiliyoruz.
İlki 1968 yılında 100 büyük sanayi firmasının yer aldığı, daha sonra firma sayısı 500’e çıkarılan geleneksel İSO araştırmasının 50. yıl sonuçları belli oldu.
İSO Başkanı Erdal Bahçıvan, araştırmanın takdim yazısında, "Türkiye’nin sanayileşme ve kalkınma sürecine büyük bir veri setiyle ayna tutan Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Araştırmamız, bu yıl 50. yaşını doldurdu. Türkiye sanayi sektörü üzerine en uzun çalışma olan İSO 500, sadece ülkemiz için değil, dünya genelinde de benzerine az rastlanır bir örnek oluşturuyor. Bu yıl araştırma sonuçlarını yarım asrı devirmiş olmanın gruruyla kamuoyuna sunuyoruz” diyerek ortaya koyuyor.
Peki 2017 yılı sonuçlarının ortaya koyduğu fotoğrafın bazı özellikleri neler:
- İSO 500’de özel sektör kuruluş sayısı yerli yabancı 491’e yüsde 98.2’ye yükselirken, kamu kuruluş sayısı 9 ile yüzde 1.8’e gerilemiş durumda. 8 adet azalma ile 115’e düşen yüzde 23’e inen yabancı sermayeli şirketlerin toplam satışlardaki payı yüzde 32’ye, toplam ihracattaki payları yüzde 48.4’e yükselmiş durumda.
- 500 büyük firmadan 422’si yüzde 84.4’ü kar açıklarlarken, 78’i yüzde 15.6’sı zarar bildirmiş. İlk sırada yer alan Tüpraş, toplam katma değerin yüzde 20’sini tek başına gerçekleştirmiş.
- ISO 500 firmaları sanayi sektörü içerisindeki katma değerin payı yüzde 19.7 ve GSYH’daki payı yüzde 7 olarak bir önceki yılla aynı oranda gerçekleşmiş. Üretimden satışları yüzde 33.2, net satışları yüzde 32.6 ile yüksek artış göstermiş. İhracatları yüzde 17 artışla 64.5 milyar dolara yükselmiş. Böylece toplam ihracatın yüzde 41.1’ini sanayi ihracatının yüzde 42.6’ini ISO 500 firmaları gerçekleştirmişler.
- 2017 yılında İSO 500 firmalarının faiz, amortismanlar ve vergi öncesi kar oranı yüzde 24.4 artış göstermiş. Faaliyet karı oranı yüzde 9.6 olarak bir yıl öncesinin biraz üstünde gerçekleşmiş. Özel kuruluşların istihdamı yüzde 2.5 maaş ve ücretleri ise yüzde 16 oranında artmış.
- Firmaların toplam borçları yüzde 18 oranında artarken, kısa vadeli borçlar yüzde 24, uzun vadeli borçlar ise yüzde 9.9 artış göstermiş. Kısa vadeli borçlardaki artış bilanço yapılarını olumsuz etkilemiş. Öz kaynaklar yüzde 12.7 artış göstermesine karşın reel olarak hemen hemen aynı kalmış.
- Yaratılan katma değerde en yüksek paya yüzde 39.9 ile orta-düşük teknolojili sanayiler almış. Düşük teknoloji yoğunluklu bu sanayilerin payı yüzde 38.2, orta yüksek teknolojili grubun payı yüzde 20.2 olurken, yüksek teknoloji yoğunluklu sanayi grubunun payı ise yüzde 3.6’ya gerilemiş. Orta yüksek ve yüksek teknolojili firmaların katma değer payı ise bir önceki yıla göre binde 6 oranında artarak yüzde 23.8’e yükselmiş.
- Ar-Ge harcamaları yüzde 23 .7 artarak 3. 47 milyara, arge yapan firma sayısı da 254’e yükselmiş.
İSO 500’ün 50. yıl fotoğrafını ortaya çıkaran veriler bunlar. İSO’nun bu gelenekselleşen çalışması sanayimizin gelişmesini ortaya koyması açısından çok önemli. Verilerini paylaşan sanayi kuruluşlarına ve çalışmayı gerçekleştiren İSO uzmanlarına teşekkür ederiz.