İSO 500'ün yabancıları
İstanbul Sanayi odasının gelenekselleşen İSO 500 araştırması, bir yandan ekonomimizin büyük firmalarının gelişmeleriyle ilgili genel fotoğrafı ortaya koyuyor. Bunun yanı sıra zum yapılan alanlarda, daha farklı gelişmeleri, yönlenmeleri bize aktaran sonuçlar da ortaya çıkıyor. Arkadaşımız Talip Aktaş, İSO 500’ün ilk genel değerlendirme haberinden sonra, çeşitli alanlara yaptığı araştırmalarla farklı bilgileri, gelişmeleri bize sunuyor.
Aktaş’ın bugün odaklandığı alanda İSO 500’ün yabancı sermayeli ve yabancı sermaye paylı şirketleriyle ilgili bilgiler ortaya konulup tespit yapılıyor. Tespit ,”Yabancıların sanayideki payı geriliyor” sonuç cümlesiyle bize aktarılıyor.
Doğal olarak bununla yetinilmeyip içinin doldurulduğu bilgiler de araştırma haber içerisinde yer alıyor: 2009’da 153 yabancı şirket İSO 500’de yer alırken, 2013’te sayıları 16 gerileme ile 137’ye inmiş. 2009’da yüzde 33.4 olan üretimden satıştaki payları 2013’te yüzde 28.5’e gerilemiş. Kar-zarar toplamındaki payları da aynı dönemde son dört yılda yüzde 38.7den yüzde 29.7’ye inmiş. İhracattaki payları da yüzde 48.9’dan yüzde 41.8 seviyesine gerilemiş. Yabancılarda çalışan sayısı da 2009 yılında İSO 500’deki toplam çalışanın yüzde 29.8’i iken 2013’te yüzde 28.7 ‘ye inmiş.
2005 yılından 2013 yılına gelişmenin trendini incelediğimizde firma sayısından, ihracata her alanda 2009’a kadar yükselişle karşılaşıyoruz. 2009’da en üst seviyesine ulaşan yabancıların paylarının ondan sonra inişe geçtiğini, gerilediğini görüyoruz.
Aktaş’ın araştırma haberinde diğer alanlardaki gerilemelere karşın, yabancıların ürettiği katma değerde aynı ölçüde olmadığı bilgisi yer alıyor. 2013 yılında yabancıların üretici fiyatlarıyla brüt katma değerdeki payının 2012’ye göre yüzde 0,7 gibi ihmal edilebilir oranda düşüş gösterdiği bilgisine yer veriliyor.
Buna karşılık yabancıların borsadaki paylarına baktığımızda hem paylarının hem de değerlerinin önemli ölçüde arttığını görüyoruz. 2005 Mayıs’ında yabancıların İMKB’deki payları yüzde 59.12 ve değerleri 108 milyar 471 milyon dolar iken, 2009 Mayıs’ında payları yüzde 64.17’ye, değerleri 129 milyar 964 milyon dolara yükselmiş. 2013 Mayıs’ında yabancıların BİST’teki payları yüzde 66.40’a yükselirken değerleri de 324 milyar 682 milyon dolar seviyesine ulaşmış durumda.
Uzmanlar bu tabloyu nasıl okurlar bilemem. Ama benim okuyuşum şöyle: Türkiye’ye üretim yapmaya gelen yabancıların iştahlarında gerileme olduğunu Talip Aktaş’ın araştırma haberi ortaya koyuyor. Buna karşılık borsa verileri sıcak paracı yabancıların iştahlarının ise giderek artığı sonucunu gösteriyor.
Bizim bu tabloyu tersine çevirici, üretime gelen yabancıları artırıcı, sıcak paracı yabancıları azaltıcı bir sonuca ihtiyacımız olduğunu ortaya koyan girişimlerde bulunmamız gerekir. Yabancıların ülkemizde paradan para kazanmak yerine, üretimden para kazanmasını özendirecek girişimlerde bulunmalıyız...