İşletmelerde para kazanmanın anatomisi-1
Bu yazıdaki birçok şeyi daha önceleri tekrar tekrar yazdım. "Madem yazdın neden yine yazıyorsun?" diye soracak olursanız okurlardan gelen sorulardan doğan bir gereklilik. Herkes nasıl para kazanırım diye formül istiyor. Bu işletme yazarları ve guruları milleti senelerdir fena kandırmışlar. Her sene biri çıkar bir laf salatasına güzel bir başlık takar işte formül diye tanıtır. Onun için millet bir formül var da keşif bekliyor sanıyor. Bazı formüller var elbette. Var ama öyle formül değil. Anatomik formül. Yani 'yaşaman için kalbinin atması, onun atması için de .... gerek' tipi formül. Bu formülleri vereceğim ama önce biraz hafıza tazelemek gerekiyor.
Okurlarım, özellikle sadık okurlarım, hatırlayacaklardır konu aşk meşk değilse 'precising' tanımı yapılmamış şeyler hakkında yazmam, konuşmam; konuşanı zor dinlerim yazanı güçlükle ve nadiren okurum. Dünyanın en boş işlerinden biri tanımı yapılmamış şeyler üzerinden ahkam kesmektir. Yazar Çetin Altan bir televizyon söyleşisinde "Soyut kavramları tanımlayamayacaksınız yazarlık yapmayacaksınız" demiş ve bunun üstüne kendisine "Aşkı tanımlayabilir misiniz?" diye soran muhabire bu kelimenin sözlük tanımı olan 'Aşırı sevgi ve bağlılık duygusu' yerine "Elbette! Beraberken vakti unutmaktır" diye cevap vermişti. Literatürde birçok değişik tanım taksonomisi vardır. Lexical (sözlük) tanımları bir şeye ait bir kelimenin dilde genel kullanımını verirler. Lexical tanımlarla bilimseli bırakınız anlamlı tartışma ve inceleme yapamazsınız. Precising tanımlar ise sözlük tanımlarını belli bir amaç çerçevesinde açan ve bu tanımlardaki belirginsizliği kaldıran tanımlardır. Söz gelimi 'işletme' sözcüğünün lexical tanımı 'Ticari ve yapımsal çalışmaları amaca uygun bir düzeyde verimli bir niteliğe ulaştıran kuruluş' olarak verilmektedir.
Şimdi oturdum 'şirketler için para kazanmak ne demektir? Para kazanmanın kaç yöntemi vardır?' diye bir yazı yazacağım. Sizlere desem ki "Ticari ve yapımsal çalışmaları amaca en uygun ve en verimli niteliğe ulaştıran kuruluş para kazanır" hakkımda ne düşünürsünüz? Ben olsam hiç iyi düşünmem. Laf kalabalığı der geçerim. Hani "Temel süreçlerin radikal değiştirilmesi" diye tanımlanan 'Re-engineering' dalgasının aslında bir laf salatası olması gibi.
Uzun lafın kısası precising tanımı yapılmamış kavramları tartışmayın veya precising tanım yoksa önce yapın sonra tartışın. Bunun aksine tanımsız tartışan yazanlara da itibar etmeyin. İşletmelerde para kazanmanın anatomisi başlıklı yazı yazacak yiğit önce oturmalı ve 'işletme' ne demek onun precising tanımını verecek. Anatomi de demek biliyorsunuz: Organlı varlıkların yapısıyla biçimini ve bu yapıyı oluşturan organları, bu organların işlevleri arasındaki ilişkileri inceleyen bilim, yapı bilim. Ben de öyle başlayacağım.
İşletmenin tanımını değişik kelimelerle daha önce bir kaç kere verdim. Bir kere daha veriyorum. İşletmeler para, insan gücü, tesis ve altyapı, bilgi ve know-how, stratejik işbirlikleri ve ilişkilerden oluşan beş kaynağı mal/servis üretimi ve pazarlama işlevlerine dağıtarak kar etmeyi amaçlayan kurumlardır. Yani işletmeler organlı varlıklardır: Üretim, pazarlama ve yönetim. Bu organların işlevleri vardır: Pazarlama pazar bulmak ve bu pazarlarla alış-veriş ilişkisi kurmakla, üretim pazarın satın alacağı mal/hizmeti yapmakla, yönetim de bu işlevlerin işlerini yapabilmeleri için de gerekecek para, insan gücü, tesis ve alt yapı, bilgi ve know-how, stratejik işbirlikleri ve ilişkileri planlamak, tedarik etmek ve dağıtmakla yükümlüdür. Şimdi gelelim konuya.
Bu tanıma göre işletmelerin üç organı varsa ve amaçları para kazanmaksa mantıken para kazanmanın üç yolu var demektir. Bir işletme ya pazarlamadan, ya üretimden ya da yönetimden veya bunların bir birleşiminden para kazanabilir. Başka bir deyişle para kazanmanın pazarlama, üretim ve yönetimin sadece birinden olmak üzere üç 'arı' formülü, bunların ikili, üçlü birleşiminden oluşan bir kaç tane 'birleşik' formülü vardır. Bu formülleri birer birer inceleyeceğiz. Bana bir faydası olmadı demeyin. Formül istediniz buyurun size formül. Daha ne yapayım?
Sağlıcakla kalın